پایان نامه مدیریت در مورد : بانکداری الکترونیک

ی کشاورزی، توسعه صادرات و صادارت ایران در پایلوت اولیه این طرح حضور داشتند و بانکهای خصوصی سامان و کارآفرین نیز درخواست کردند که درآزمایشهای اولیه شتاب حضور داشته باشند). درحال حاضر بیشتر بانکهای ایران بطورمستقیم طرحهای بانکداری الکترونیکی خود را پیش برده و می برند. بانک ملی با طرح سیبا، بانک تجارت با طرح SGB، بانک صادرات با طرح سپهر، بانک رفاه با طرح جاری همراه، بانک کشاورزی با طرح مهر، بانک ملت با طرح جام و بانکهای خصوصی با طرح بانکداری 24 ساعته و به صورت مجزا و منفرد، بانکداری الکترونیکی را درحوزه تحت پوشش خود تجربه کرده و می کنند. (سید جوادین و سقطچی، 1385)
معرفی بانکداری الکترونیک
بانکداری الکترونیک یا برخط یا اینترنتی، عبارت است از فراهم آوردن امکاناتی برای کارکنان در جهت افزایش سرعت و کارایی آنها در ارائه خدمات بانکی در محل شعبه و همچنین فرآیندهای بین شعبه‌ای و بین بانکی در سراسر دنیا و ارائه امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری به مشتریان که با بهره گرفتن از آنها بتوانند بدون نیاز به حضور فیزیکی در بانک، در هر ساعت از شبانه روز (۲۴ ساعته) از طریق کانال‌های ارتباطی ایمن و با اطمینان عملیات بانکی دلخواه خود را انجام دهند.

 
 
مولر (۲۰۰۸)، بانکداری الکترونیک را استفاده بانک‌ها از اینترنت برای ارائه خدمات بانکی به مشتریان و استفاده مشتریان از اینترنت برای ساماندهی، کنترل و انجام تراکنش بر روی حسابهای بانکی خود تعریف می‌کند.  با این حال، برخی از صاحبنظران تعریف کلی تری ارائه کرده اند و استفاده از سایر ابزارها و کانالهای الکترونیک نظیر تلفن همراه، تلفن و تلویزیون دیجیتال به منظور اطلاعرسانی، ایجاد ارتباط و انجام تراکنش بانکی را نیز مشمول تعریف بانک‌داری الکترونیک دانسته اند. مهمترین کانال‌های بانکداری الکترونیک عبارتند از:
رایانه‌های شخصی(بانکداری اینترنتی)
کیوسک و شعبه های الکترونیکی
شبکه‌های مدیریت یافته
تلفن ثابت و فناوری های مرتبط با آن
تلفن همراه و فناوری های مرتبط با آن
بانکداری مبتنی بر نمابر
دستگاه های خودپرداز
پایانه‌های فروش
خدمات بانکداری الکترونیک 
 لی (۲۰۰۲)، خدمات بانک‌داری الکترونیک را از سه جنبه مورد توجه قرار می‌دهد و معتقد است مشتریان بانک‌ها، در سه سطح قادر به دریافت خدمات بانکداری الکترونیک هستند. این سه سطح عبارت است از:
اطلاع‌رسانی: این سطح ابتدایی‌ترین سطح خدمات بانک‌داری الکترونیک است. در این سطح، بانک، اطلاعات مربوط به خدمات و عملیات بانکی خود را از طریق شبکه‌های عمومی یا خصوصی معرفی می‌کند.
ارتباطات:این سطح ازخدمات بانکداری الکترونیک،امکان انجام مبادلات بین سیستم بانکی ومشتری را فراهم می‌آورد.ریسک این سطح درخدمات بانکداری الکترونیک بیشتر از شیوه سنتی است وبه ابزارهای مناسبی برای کنترل دسترسی کاربران به شبکه بانک نیاز دارد.
تراکنش: در این سطح، مشتری قادر است با بهره گرفتن از یک سیستم امنیتی کنترل شده، فعالیتهایی از قبیل صدور چک، انتقال وجه و افتتاح حساب را انجام دهد.این سطح از خدمات بانک‌داری الکترونیک،از بالاترین سطح ریسک برخوردار است.(میرزایی و الوندی،1387)
مزایای بانکداری الکترونیک

مزایای بانکداری الکترونیک را می‌توان از دو جنبه مشتریان و مؤسسات مالی مورد توجه قرار داد. از دید مشتریان می‌توان به صرفه‌جویی در هزینه‌ها، صرفه‌جویی در زمان و دسترسی به کانال‌های متعدد برای انجام عملیات مختلف بانکی را نام برد.
از دیدگاه مؤسسات مالی، می‌توان به ویژگی‌هایی چون ایجاد و افزایش شهرت بانک‌ها در ارائه نوآوری، حفظ مشتریان علیرغم تغییرات مکانی بانک‌ها، ایجاد فرصت‌ برای جست‌وجوی مشتریان جدید در بازارهای هدف، گسترش محدوده جغرافیایی فعالیت و برقراری شرایط رقابت کامل اشاره کرد. براساس تحقیقات مؤسسه Data Monitor  مهمترین مزایای بانکداری الکترونیک عبارتنداز: تمرکز بر کانال‌های توزیع جدید، ارائه خدمات اصلاح شده به مشتریان و استفاده از راهبردهای تجارت الکترونیک.
البته مزایای بانکداری الکترونیک از دیدگاه‌های کوتاه‌مدت، میانمدت و بلندمدت نیز قابل بررسی است. رقابت یکسان، نگهداری و جذب مشتری از جمله مزایای بانکداری الکترونیک در کوتاه‌مدت (کمتر از یکسال) هستند. در میان‌مدت (کمتر از 18 ماه)، مزایای بانکداری الکترونیک عبارتند از: یکپارچه‌سازی کانال‌های مختلف‌، مدیریت اطلاعات، گستردگی طیف مشتریان، هدایت مشتریان به سوی کانال‌های مناسب با ویژگی‌های مطلوب و کاهش هزینه‌ها. کاهش هزینه پردازش معاملات، ارائه خدمات به مشتریان بازار هدف و ایجاد درآمد نیز از جمله مزایای بانکداری الکترونیک در بلندمدت هستند.
خلاصه مزایا
۱ ـ امکان دسترسی مشتریان به دریافت خدمات بانکی بدون حضور فیزیکی با ارتباطات ایمن.
2ـ استفاده از اینترنت برای ارائه عملیات و سرویس های بانکی و اعمال تغییرات انواع حسابهای مشتری
 3ـ ارائه مستقیم خدمات و عملیات بانکی جدید به صورت شبانه روزی
4- کاهش هزینه ترافیک
5- افزایش دقت و سلامت کاری
6- کاهش هزینه دولت و مشتریان
7- کاهش هزینه چاپ و انتشار اسکناس. (میرزایی و همکاران،1387)
گستره جهانی 
براساس گزارش تحقیقاتی موسسه Data Monitor (مرکز تجزیه و تحلیل اطلاعات بانکداری در اروپا) آمار استفاده کنندگان از سیستم‌های بانکداری الکترونیک در هشت کشور فرانسه، آلمان، هلند، اسپانیا، سوئد، سوئیس و انگلیس از ۴.۵ میلیون نفر در سال ۱۹۹۹ به حدود ۲۲ میلیون نفر در سال ۲۰۰۴ رسیده است. در سال ۲۰۰۵ بیش از ۷۵ درصد شرکتهای فعال در کشورهای توسعه یافته حداقل یکی از خدمات بانکداری الکترونیکی استفاده می‌کنند. (میرزایی و همکاران،1387)
جایگاه اینترنت در نظام بانکی
 ورود اینترنت به عرصه بانکداری، بانک ها را با چالش های زیادی روبه رو کرد به طوری که بانکها اقدام به تغییر سیستم سنتی خود به سیستم های جدید و استفاده از فناوریهای نوین برای ارائه خدمات در تمامی ساعات و در تمامی مکان ها و همین طور استفاده از این سیستم ها در محل شعبات بانک برای سرعت بخشیدن به ارائه خدمات ،کردند. با ورود اینترنت به حوزه بانکداری وب سایت های بانکی شروع به فعالیت کردند و بانک ها با ارائه خدمات بر روی وب سایت های خود به مشتریان این امکان را داند تا تنها از طریق اتصال به اینترنت و وارد شدن به وب سایت بانک به امور بانکی خود بپردازند .
در سال های اخیر رشد بانکداری اینترنتی بسیار چشمگیر بوده است. فعالیت بانک ها و موسسات مالی در این زمینه و استفاده مشتریان از این نوع بانکداری گویای رشد این نوع بانکداری و آینده درخشان آن می باشد البته تمایل به بانکداری اینترنتی در بین افراد مختلف با توجه به سن، تحصیلات، میزان درآمد و … بسیار متفاوت می باشد. استفاده از اینترنت در فعالیت های بانکداری زمینه ساز فعالیت های بسیار زیادی بوده و از طریق اطلاعاتی که در اختیار مشتریان قرار داده باعث شفافیت بازار شده و امکان انتخاب و مقایسه برای مشتریان را فراهم اورده است.
قابلیت های بانکداری اینترنتی بسیار گسترده و نامحدود بوده که از آن جمله می توان به ایجاد بانک های مجازی، ایجاد پول الکترونیکی، کاهش هزینه های معاملات، در اختیار قرار دادن اطلاعات کامل و بی نقص به مشتریان، کمترین نیاز به حضور فیزیکی در بانک، در دسترس بودن خدمات بانکداری الکترونیکی در تمامی ساعات شبانه روز و بسیاری موارد دیگر که تمامی این موارد باعث می شود تا معاملات بانکی با کمترین هزینه و خطر و حداقل تماس دیداری و شنیداری و حداکثر بازدهی انجام شود.

و اما معایب بانکداری الکترونیکی بیشتر مربوط به ریسک های قابل توجهی است که نسبت به سایر عملیات بانکی معمولی به چشم می خورد. ریسکهای بانکداری اینترنتی شامل ریسک های اعتباری، ریسک نرخ بهره، ریسک معاملات و غیره است. البته بانکداری اینترنتی دارای معایب دیگری نیز می باشد که مربوط به خود سیستم بانکداری اینترنتی نمی شود بلکه این معایب به استفاده کنندگان و یا راه اندازان این نوع بانکداری بر می گردد.
مهمترین مشکل کاربران نیز در زمینه استفاده از خدمات بانکداری اینترنتی ترس از نا امن بودن این سیستم می باشد. اما با اعلام همکاری موسسات نرمافزاری با بانکها، این موسسات امیدوارند با بکار بردن نرمفزارهای آنتیویروس و ابزارهای امنیتی دیگر بتوانند با جلب اعتماد مردم در استفاده از سیستم بانکداری اینترنتی ، افراد بیشتری را به انجام امور بانکی به صورت آنلاین ترغیب کنند. با این حال طبق آمارهای اعلام شده از سوی بانک ها 60 درصد مراجعان بانکی در ایران به بانکداری الکترونیکی اعتماد ندارند و علاقهمند به استفاده از امکانات و سرویس های آن نیستند . (سورین و دبایر تانکارد، 1381)
پول الکترونیکی چیست ؟
«یکی از چالش‌های مهم اقتصاد کشور در شرایط کنونی، چنان که بسیاری از صاحب‌نظران اقتصادی گفته‌اند، رشد فزاینده نقدینگی است که توسعه بانکداری الکترونیکی می‌تواند تا اندازه قابل توجهی موجبات مدیریت فضای فعلی اقتصاد را فراهم آورد. تاثیر مثبت بانکداری الکترونیکی در مدیریت نقدینگی، زمانی رخ می‌دهد که تدابیر لازم جهت توسعه پول الکترونیکی و نیز اقدامات عملیاتی در این حوزه صورت گیرد.»
پول الکترونیکی یا پول دیجیتالی، ارزش پول واحدهای پول منتشره از سوی دولت یا بخش خصوصی است که به شکل الکترونیکی بر روی یک وسیله الکترونیکی ذخیره شده است. نشر گسترده پول الکترونیکی آثار تجاری، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی قابل توجهی دارد. مهم‌ترین اثر گسترش استفاده از پول الکترونیکی بر عرضه پول، سیاست‌های پولی و بانک مرکزی اختصاص دارد و در ادامه با توسعه بازارهای پول، سرمایه، کار و کالا ایجاد نسل‌های جدید اقتصادی را هدف‌گذاری کرده است.
جامعه اروپا در پیش نویس دستورالعمل خود، پول الکترونیکی را بدین‌گونه توصیف نموده است:
بر روی قطعه‌ای الکترونیکی همانند تراشۀ کارت و یا حافظه‌کامپیوتر به صورت الکترونیکی ذخیره شده .
به عنوان یک وسیلۀ پرداخت برای تعهدات اشخاصی غیر از مؤسسۀ صادر کننده، پذیرفته شده‌است.
ایجاد شده‌ است که به عنوان جانشین الکترونیکی برای سکه و اسکناس در دسترس و اختیار استفاده کنندگان قرار گیرد.
به منظور انتقال الکترونیکی وجوه و پرداخت‌های با مقدار محدود ایجاد شده‌است. 
مشاور امور مصرف کنندگان آمریکا، پول الکترونیکی را به این عنوان توصیف نموده ‌است: پولی است که به صورت الکترونیکی حرکت کرده و به گردش درمی آید و می‌تواند به صورت کارت هوشمند و یا کارت‌هایی که در آن‌ها ارزش ذخیره شده، یا کیف پول الکترونیکی ارائه شود. همچنین می‌تواند در پایانه فروش استفاده شده و یا بدون دخالت هیچ شخص دیگری و مستقیماً به صورت شخص به شخص مورد استفاده قرار گیرد و نیز می‌تواند از طریق خطوط تلفن به سوی بانک‌ها و یا دیگر ارائه دهندگان خدمات یا صادرکنندگان (پول الکترونیکی) به حرکت درآمده و یا خرج شود.
ویژگی های پول الکترونیکی را می توان به صورت زیر بیان نمود:
1- ارزش بر روی قطعه و یا وسیله الکترونیکی و به صورت الکترونیکی ذخیره می‌شود. محصولات گوناگون از لحاظ اجرای تکنیکی متفاوت هستند. در پول الکترونیکی مبتنی بر کارت، یک قطعه سخت‌افزاری کامپیوتری که مخصوص بدان و قابل حمل بوده و نوعاً یک ریزپردازنده ‌است، در یک کارت پلاستیکی جای داده شده در حالیکه در پول الکترونیکی مبتنی بر نرم‌افزار، از یک نرم‌افزار تخصصی و مخصوص که بر روی کامپیوتر شخصی نصب شده، استفاده می‌شود.
2- ارزش موجود در پول الکترونیکی به چند طریق و به صورت الکترونیکی منتقل می‌شود. برخی از انواع پول الکترونیکی امکان انتقال موازنه‌های الکترونیکی را مستقیماً از یک مصرف کننده به دیگری و بدون دخالت شخص ثالث (همانند صادر کننده پول الکترونیکی) فراهم می‌آورند و آنچه که بیشتر متداول و مرسوم است آن است که تنها پرداخت‌های مجاز و ممکن، پرداخت از مصرف کننده به تاجر و همچنین امکان باز خرید ارزش پول الکترونیکی برای تجار است.
3- قابلیت انتقال، محدود به معاملاتی است که سابقه آن‌ها ثبت و ضبط شده باشد. در اکثر روش‌ها محصول، برخی از جزییات معاملات بین تاجر و مصرف کننده در یک پایگاه داده مرکزی ثبت و ضبط می‌شود که قابل نمایش دادن و ارائه هستند. در مواردی که معاملات به طور مستقیم بین مصرف کنندگان امکان‌پذیر باشد، این اطلاعات بر روی دستگاه شخصی مصرف کننده ضبط می‌شود و تنها هنگامی می‌تواند از طریق دستگاه مرکزی نمایش داده شده و ارائه شود که مصرف کننده از طریق اپراتور پول الکترونیکی قرارداد بسته باشد.
4- تعداد شرکا و طرفینی که به نحو کار کردی و مؤثر در معاملات پول الکترونیکی دخیل و درگیر هستند، بسیار بیشتر از معاملات قراردادی است. عموماً در معامله پول الکترونیکی، چهار دسته از افراد دخیل هستند: صادر کننده ارزش پول الکترونیکی، اپراتور شبکه، فروشنده سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای خاص و ویژه، نقل و انتقال دهنده و تسویه کننده معاملات پول الکترونیکی. صاد
ر کننده پول الکترونیکی مهمترین شخص در این میان است در حالی‌که اپراتور شبکه و فروشنده، ارائه کنندگان خدمات فنی هستند و نهادهای انتقال دهنده و تسویه کننده پول الکترونیکی، بانک‌ها و یا شرکت‌هایی با ماهیت بانک هستند که خدماتی را ارائه می‌دهند که مشابه با خدماتی است که برای دیگر ابزارهای پرداخت بدون پول نقد نیز ارائه می‌شود. موانع فنی و اشتباهات انسانی می‌تواند اجرای معاملات را مشکل و یا غیر ممکن سازد درحالی‌که در معاملات مبتنی بر کاغذ چنین مشکلی با این حجم وجود ندارد. (شریفی و آیت، 1379)
پیامدهای اقتصادی گسترش استفاده از پول الکترونیکی‌
نشر گسترده پول الکترونیکی با توجه به ویژگی‌‌های خاص آن، به طور گسترده سایر بازارها و متغیرهای اقتصادی را تحت تاثیر قرار خواهد داد. افزایش کارایی مبادلات یکی از مهم‌ترین پیامدهای مثبت گسترش استفاده از پول الکترونیکی، افزایش کارایی مبادلات است.
از آنجا که هزینه نقل و انتقال پول الکترونیکی از طریق اینترنت نسبت به سیستم بانکداری سنتی ارزانتر است،‌ پول الکترونیکی مبادلات را ارزانتر خواهد کرد. برای انتقال پول به روش سنتی، بانک‌های مرسوم، شعب، کارمندان، دستگاه‌های تحویلدار خودکار و سیستم‌های مبادله الکترونیکی مخصوص بسیاری را نگهداری می‌کنند که هزینه‌های سربار همه این تشریفات اداری، بخشی از کارمزد نقل وانتقال پول و پرداخت‌های کارت اعتباری را تشکیل می‌دهد. در حالی که هزینه نقل و انتقال پول الکترونیکی به دلیل استفاده از شبکه اینترنت موجود و رایانه‌های شخصی استفاده‌ کنندگان، بسیار کمتر و شاید نزدیک به صفر است. (دژپسند و سلطانی، 1384)
آثار کلان اقتصادی
پول الکترونیکی نماینده پول در جهان واقعی است و بر حسب همان پول‌های سخت موجود انتشار یافته پول الکترونیکی دلار، پول الکترونیکی ین و دیگر پول‌ها می‌توانند با پول سخت معادل خود در هر زمان مبادله شود بنابراین پول الکترونیکی به مفهومی که دلار، مارک یا ین جدید هستند، پول جدیدی نیست. پول الکترونیکی، پولی است که توسط بانک‌ها با بهره گرفتن از پول واقعی به عنوان پایه، ایجاد می‌شود و قابلیت تبدیل آن به پول واقعی، تضمین شده است. (دژپسند و همکاران، 1384)
بازار ارز
پول الکترونیکی می‌تواند عامل بالقوه افزایش بی‌ثباتی در بازارهای ارز باشد از آنجا که پول الکترونیکی، نماینده پول واقعی است، می‌باید یک نرخ ارز و یک بازار ارز در فضای رایانه‌ای وجود داشته باشد البته نرخ‌های ارز فضای رایانه‌ای و جهان واقعی، می‌باید برابر باشند در غیر این‌صورت معاملات اربیتراژ خرید و فروش ارز، بلافاصله نرخ‌های ارز واقعی و مجازی را برابر خواهد کرد. با وجود این تفاوت‌هایی بین بازارهای ارز واقعی و مجازی وجود خواهد داشت:
کارمزد تسعیر پول الکترونیکی برحسب یک ارز با پول الکترونیکی