کامل ترین مجموعه فرهنگ لغت کوچه بازاری مردم ایران قسمت سیزدهم

بالا آوردن-استفراغ کردن

خاکشیر نبات به حلق کسی کزدن-لطف و محبت بیش از اندازه به کسی کردن

تعارفی-کسی که بیش از اندازه اهل تعارف است-قابل پیشکش

در به در شدن-آواره شدن-بی خانمان شدن-جا و منزل مناسبی نداشتن

دوبله-دو برابر-دوبلاژ
خون کردن-قتل کردن-آدم کشتن

ازخداخواسته(آرزومند، مشتاق)

دهن بسته-حیوان

خرج شدن-مصرف شدن-به کار رفتن

پاتیل در رفته-پیر و شکسته

 

 

دروغ دون-مطالب نادرست و سراسر دروغ
خشت مال-دروغ گو-لاف زن

از خوشحالی در پوست نگنجیدن-از شادی سر از پا نشناختن

جزوه دان-آن چه که دفترچه و کتابچه را در آن می گذارند

ابرو نازک کردن(ابرو تنگ کردن)
دومندش-دوم از آن

زار-کوتاه شده ی هزار برای ریال

 
تیله ی کسی بودن-گوش به فرمان کسی بودن-زیر اراده ی کسی بودن
آب و رنگ(طراوت و شادابی)
 

زد و بند-ساخت و پاخت-بند و بست-توطئه
چار سر-حرف مفت-متلک

چار راه-محل تقاطع دو راه

دخل داشتن-ربط داشتن-مربوط بودن

رکاب کش-به تاخت-با سرعت

بوی حلوای کسی آمدن-قطعی شدن مرگ کسی

زر زدن-دری وری گفتن-گریه کردن

ازقحطی‌درآمده-گرسنه‌چشم-آدم ندید‌بدید

تغ و لغ-چیزی که نظم خود را از دست داده است-سست

چک و چانه-کنایه از دهان

بوی قرمه سبزی دادن سر-با زدن حرف های خطرناک موجب خطر جانی یا دردسر خود شدن

آفتابِ پس دیوار-شامگاه

چرب کردن سبیل-رشوه دادن-حق السکوت دادن

پاکاری-شغل پاکار

 

 

ابوطیاره(اتوموبیل کهنه و فرسوده)

باب شدن-معمول و رایج شدن
 

دراز به دراز-تعبیری برای کسی که مدتی دراز خوابیده است

زبان درآوردن-آغاز سخن گفتن کودک

بِبُری-بمیری ! چقدر حرف می زنی !

دست کسی را خواندن-یه اندیشه و نقاط ضعف کسی پی بردن

 

پَخ-مسطح-بی ژرفا

پا-حریف

در لاک خود فرو رفتن-کاری به کار دیگران نداشتن

خوش سلیقه-خوش ذوق-نیکو طبع
رستم در حمام-درشت اندام و پهلوان نما
خودم جا، خرم جا-تکیه کلام کسانی که همه چیز را از دریچه ی منافع شخصی می بینند. من که دارم گور پدر بقیه
جایی که عرب نی انداخت-جایی پرت که در آن جا خبری از کسی نمی آید

به پیر و پیغمبر قسم خوردن-سوگند بسیار یاد کردن

 

دلجور-همدل
پاپی بودن-دنبال کردن-اصرار ورزیدن

در نتیجه-سرانجام-عاقبت

 

خِر به خِر گرفتن-گلاویز شدن

دلو حاجی میرزا آقاسی-آدم بی قرار و پر تحرک

بازجو-مامور تحقیق و بررسی پرونده

آشنا روشنا(دوست آشنا)

 
تارتنک-عنکبوت-کارتنک

تُف به دهن-حیرت زده

آواز دهل(چیزی که تنها سخن‌گفتن درباره‌ی آن جالب است، نه خودش = چیزی که از آن سخن زیاد می‌گویند اما واقعیت آنچنانی ندارد)

خون کسی را حلال کردن-کسی را کشتن

 

 
پینکی رفتن-چرت زدن

آب از آب تکان نخوردن-رخ ندادن جنجال و هیاهو-آرام ماندن اوضاع

اسم شب(کلمه‌ی رمز برای عبور به هنگام شب)

خُلق تنگ-عصبانی-خشمگین

 

حرف به حرف کردن-موضوع گفت و گو را عوض کردن

اُزبَک-بی‌ریخت-ژولیده-ازخودراضی

خشکه پز-نانوایی که نان هایی از قبیل نان روغنی-قندی-شیرمال-پنجه ای و مانند آن ها می پزد

افتادن دست(از فرط کار زیاد در دست‌های خود احساس خستگی بسیار کردن)

برق از کسی پریدن-سخت ترسیدن-جا خوردن

 

 

 

حالا حالاها-مدت دراز

به روز کسی افتادن-وضعی مانند وضع کسی پیدا کردن

خُلق تنگ-عصبانی-خشمگین

زاهرو-دالان-سرسرا

چگور پگوری-خوشگل-جذاب

چاووش-کسی که به هنگام رفتن زایر به زیارت اشعار مناسب می خواند

به خود پیچیدن-ناخوش شدن-عتاب کردن
جانانه-محکم-کامل-بزرگ-شدید

دعوا مرافعه-جنگ و جدال بر سر چیزی

رک نگاه کردن-رک رک نگاه کردن

 

پریدن خواب از سر کسی-خواب نیامدن-هرچند وقت خواب باشد

خر کسی از کرگی دم نداشتن-از حق خود گذشتن-از حرف خود برگشتن
خال مَخال-خال خال

راه انداختن-به حرکت انداختن-به کار کردن واداشتن

تیر کردن-نشان کردن

دول-آلت مردی به زبان کودکان
به کسی رو دست زدن-به کسی حقه زدن-کسی را فریب دادن

خط هوایی-راه هوایی-مسیر هواپیما

 
از صرافت چیزی افتادن-از انجام کاری منصرف شدن

زبان پس قفا-نوعی گل است

آمد داشتن(فرخنده و میمون بودن)

چُرتی-اهل چرت زدن-ضعیف-مردنی

تیز بازار-بازار گرم و پر مشتری

تر دست-ماهر-شعبده باز

چرچر کردن-از ثروت بادآورده ای روزگار گذراندن

خر شدن-عقل خود را باختن-فریب خوردن

دسته جمعی-باهم-گروهی

دسته کلید-مجموعه ی کلیدها در یک حلقه یا بند

تخته گاز-با سرعت تمام راندن اتومبیل
پُر توپ-خشمگین
ژلاتین-ماده ای لزج و چسبنده که آن را از گلیسیرین و قند و آب و آمونیاک می سازند
چغل خوری-سخن چینی

دست از پا خطا نکردن-هیچ کار اشتباهی نکردن-تکان نخوردن

حرف نشنو-خیره سر و یکدنده

رَکَبی گفتن-به کسی متلک و حرف درشت گفتن

تازه به چهل سالگی رسیدن (اول بلوغ و خوشی)

آل آروادی(زن سخت بی‌حیا و بد‌رفتار)

 

پرت کردن حواس-حواس را از اصل موضوع منحرف کردن
با سگ به جوال رفتن-دست و پنجه نرم کردن با مردم ناباب

دندان طمع از چیزی کشیدن-از چیزی چشم پوشیدن-دست کشیدن-رها کردن

آستین از چشم برداشتن(آشکارا گریستن)

آفتاب روی پشت بام جمع کردن(کاملا تنگدست بودن)

اَکه ننه(آدم آب‌زیرکاه)

جامغولک بازی-حقه بازی-فریب کاری

 

دست به سینه ایستادن-در نهایت ادب و آماده ی فرمان ایستادن

باخت-آنچه باخته باشند-زیان

چلوزیدن-خشک شدن-پلاسیدن

برادر اندر-برادر ناتنی-نا برادری

آدم دو قازی-شخص بی‌سروپای بی‌ارزش
جوخه ی آتش-جوخه ای که مامور تیراندازی است

آشنایی دادن-خود را معرفی کردن

آب به ‌زیر کسی آمدن(سراسیمه شدن)

اشهد را گفتن(برای مرگ آماده شدن)

چوری-جوجه ی تازه از تخم درآمده

دروغ دسته نقاشی-دروغ گنده-دروغ شاخدار

حساب باز کردن-افتتاح حساب بانکی

دل کسی را به دست آوردن-کسی را با نیکی و محبت از خود خشنود کردن

پشت پا-فنی از کشتی برای انداختن حریف

از ریش کسی دست برداشتن-کسی را به حال خود گذاشتن

 

دفتر-جایی که دبیران-منشیان و کارمندان کار می کنند

 

بساز-آدم سازگار-صبور

 

اُرس و پرس(پرسش و پاسخ)
توی دل قند آب کردن-لذت بسیار بردن-شادی زیاد حس کردن

پاشنه ترکیده-بی سر و پا-آدم پست

بازجویی کردن-تحقیق و بررسی کردن

بابت-مورد-زمینه-موضوع
داغان کردن-از هم پاشاندن-متفرق کردن

از سر کسی افتادن-عادتی را ترک کردن

رُک زده-زل زده-خیره شده

زنندگی-زشتی-نفرت انگیزی
آبِ خشک-آب بسته

 

حمله گرفتن-غش کردن

خروس بی محل-وقت نشناس-کسی که بی جا سخن می گوید یا بی موقع کاری می کند

پات-بی آبرو-بی تربیت

در پسی ماندن-عقب ماندن-موفق نشدن

دو به دو-دو تا دو تا

دنیا دیده-آزموده-سرد و گرم چشیده

پوشال-چیزهای سبک-میان تهی و بی ارزش

 

 

رج زدن-ردیف ایستادن-صف بستن-نوشتن مشق به ترتیب عمودی

تق و پوق-سر و صدا-بگیر و ببند

رنگ شدن-گول خوردن

پیشس گیری کردن-جلوگیری کردن-دفع
الحق(به‌راستی، حقیقتن)

پت پتی-موتور سیکلت

خوش دست-خوش پنجه-خوش نواز-آن که در بازی شانس می آوزد

روی سر گذاشتن و حلوا حلوا کردن-نهایت احترام و حق شناسی را در حق کسی نشان دادن

دَقی-صدای کوبیدن چیزی به چیزی

 

تخت-آسوده-رضایت بخش-صاف و هموار

التفاتی-داده شده-مرحمتی-اعطا شده

پس افتاده-بچه ی کسی

 

آش دهن‌سوز(هر چیز مطلوب و پسندیده)

بالای چشمت ابروست- به کسی نگفتن که بالای چشمت ابروست
چوب بست-داربست چوبی-چوب بندی

در پسی ماندن-عقب ماندن-موفق نشدن

 

 
ارزانی-بخشیدن-دادن

زانو زدن-برای تعظیم زانو بر زمین زدن

درز و دوز-شکافتن و دوختن-راست و ریس کردن کار

بار خود را بستن-از منبعی استفاده کردن و توانگر شدن

 

افتادن دست(از فرط کار زیاد در دست‌های خود احساس خستگی بسیار کردن)
زده دار-دارای لکه یا خراش و آسیب
تعارف دادن-هدیه فرستادن-پیشکش کردن
به حرف کشیدن- به حرف آوردن کسی

بادکنک-کیسه ی نازک لاستیکی که آن را باد کنند و برای بازی به کودکان می دهند

خط یازده سوار شدن-پیاده رفتن

تخت و تبارک-با آسودگی خیال

بره کُشان-فرصت خوش گذرانی-هنگام استفاده های مالی

پا را توی یک کفش کردن-پافشاری کردن روی عقیده ی خود-لج کردن

رسیدگی کردن-سرکشی و وارسی کردن

بچه انداختن-بچه ی نارس بدنیا آوردن

خواب آلود-آن که کاملن بیدار نشده است
تنگ غروب-نزدیک غروب-آفتاب زردی
خود را به موش مردگی زدن-خود را ناتوان

تو به تو-گوناگون-لا به لا

به همین نزدیکی-به همین زودی-بزودی

دل به دل رفتن-دوستی و دشمنی از دو سو بودن
حرف روی حرف کسی آوزدن-برخلاف حرف کسی چیزی گفتن-با حرف کسی مخالفت کردن
پرت شدن از جایی-پایین افتادن از جایی

رو آمدن-به جایی رسیدن-ترقی کردن-ثروتمند شدن

برای کسی آش پختن که یک وجب روغن داشته باشد-زمینه ی تنبیه و گوشمالی برای کسی آماده کردن

از چشم کسی برق پریدن-شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد

از بی‌کاری مگس پراندن-بی‌کار و بدون سرگرمی ماندن
در کردن-بیرون کردن-کم کردن-الک کردن

چله خانه-محل ریاضت کشیدن

دَرَنگ-صدای شکستن چیزی یا زدن سیلی
دمه گیر-خفه کننده-نفس گیر

چاره ساز-خداوند

به روی خود نیاوردن-اهمیت ندادن-به سکوت برگزار کردن-خود را به آن راه زدن
اِحلیل خوردن-فریب خوردن

دیزی-ظرفی سفالی یا فلزی که در آن آبگوشت می پزند-آبگوشت

آبدست-ماهر-استاد

چراغ چشمک زن-چراغی که خاموش و روشن می شود

 

توپ و تشر آمدن-تهدید کردن-با فریاد کسی را خطاب کردن
تازه نفس-دارای نیروی مصرف نشده

خوش مشرب-خوش معاشرت-اهل گفت و گو

خورده برده-ملاخظه و پروا

خط و نشان کشیدن-تهدید کردن

بیرون زدن-ناگهان از جایی بیرون رفتن

رو افتادن-علنی شدن-آشکار شدن

جزغاله شدن-سخت سوختن-زغال شدن

دست به دهن-کسی که به اندازه ی مخارجش درآمد روزانه دارد-آدم کم درآمد و تهی دست

این جور که بویش می‌آید-چنان که از ظواهر امر پیدا است-از فرار معلوم

حاج خانم-عنوان احترام آمیز برای زنان مسلمان سالمند

خروس جنگی-کسی که به اندک چیزی به ستیزه برمی خیزد
به سر کسی زدن-ناگهان فکری به سر کسی آمدن-عقل خود را از دست دادن

آک‌بند-نو واستفاده‌نشده-هنوز از جعبه بیرون‌آورده‌نشده-دست اول

امان دادن-کسی را پناه دادن-از گناه کسی گذشتن

ازدست‌رفته(عاشق)
 

جِر خوردن-پاره شدن

درب و داغان شدن

حکیم باشی را دراز کردن-مجازات کردن بی گناه

چوب خط-چوبی که پس از هر بار بردن کالا روی آن خطی می کشیدند تا بعد شمارش کنند

بارانی-اصطلاح دختران دانش آموز : دوست صمیمی و محبوب
آفتابه گرفتن(آفتابه برداشتن)

دَم کرده-پر رطوبت-باد کرده

 

خواب ماندن-دراز شدن خواب بر خلاف میل و به قراری نرسیدن

خواب آور-مخدر-بی هوش کننده

دخالت کردن-در آمدن در کاری

دست کشیدن از کار-کار را تعطیل کردن

آب‌زیرکاه(حیله گر، فتنه انگیز، دو رو)

پنجه کش-نوعی نان برشته و نازک
باد کردن-به فروش نرفتن-کسی را به کاری سخت برانگیختن

خوار و ضعیف-نحیف-ناتوان

اسرار مگو-حرف‌های ناگفتنی

چش-چشم

اُرُسی-کفش

 

بُرد-قدرت پرتاب-پیروزی بر حریف

برخورد-بهم خوردن-تصادف
دبه در آوردن-جر زدن-از قول خود سر باز زدن-اظهار پشیمانی کردن پس از عقد قرارداد

 

اختلاط کردن(بی‌هدف از این در و آن در گفت‌وگو کردن)

 

دوش گرفتن-زیر دوش ایستادن و خود را شستن

زیپ دهن را کشیدن-حرف نزدن-دهان را بستن

درز کردن-فاش شدن-آشکار شدن

تو ریختن دل-سخت نگران شدن و ترسیدن بر اثر شنیدن خبر ناگوار

در غورگی مویز شدن-هنوز تازه کار بودن ولی ادعای مهارت و استادی کردن

دل دادن-دقت کردن-توجه کردن-عاشق شدن

حرف انداختن-در سخن کسی دویدن

زبان ریزی کردن-زبان ریختن

حلبی آباد-آلونک نشین های خارج از شهر

آب را گل آلود کردن(برای سود خود کارها را به هم زدن)

آفتاب‌رو-جایی که آفتاب بر آن بتابد

پا سست کردن-آهسته کردن-از سرعت خود کاستن

اله و بله کردن-لاف زدن-چنین و چنان گفتن
زیر جلد کسی رفتن-کسی را فریب دادن-اغفال کردن

روی حرف کسی حرف نزدن-با حرف کسی مخالفت نکردن

جیگر-نگا. جگر-خطابی میان دوستان صمیمی به معنی عزیزم-عزیز دلم
جشنواره-جشن فزهنگی-فستیوال
بی اُرس و پرس-بی مقدمه

زیر غلیانی-ناشتایی-غذای صیح-چارپایه ای که زیر غلیان می گذارند

دق دل-دلخوری-کینه-دشمنی

تفنگ شکاری-تفنگ ویژه ی شکار

 

درگاهی-آستانه

زود بودن-فرانرسیدن هنگام کاری

خوش دوخت-لباسی که به اندازه و برازنده دوخته شده باشد

دست بردن در چیزی-چیزی را تغییر دادن

به هزار زحمت-با رنج بسیار-با سختی فراوان
بازجویی کردن-تحقیق و بررسی کردن

پخش و پلا-پراکنده-تار و مار

با کاره-کسی که هر کاری از او ساخته است

درز کردن-فاش شدن-آشکار شدن

 

اگر و مگر کردن-شرط و بهانه آوردن

زورکی-از روی بی میلی-تصنعی

آجیل مشکل‌گشا(آجیلی که برای گشایش کار می‌خرند و بین مردم متدین پخش می‌کنند)

 

زدن به تور-به چنگ آوردن-تصاحب کردن

دست به ریش کشیدن-با التماس خواهش کردن

از دور دستی برآتش داشتن-آشنایی سطحی و ناکافی با چیزی داشتن