لیست کامل فرهنگ لغت، اطلاحات و تمثیل های کوچه بازاری قسمت پانزدهم

حساب و کتاب از دست کسی خارج شدن-اداره و نظم امور از دست کسی در رفتن

پای چوب ایستادن-منتظر آغاز فروش در میدان یا بازار ماندن
 

زبان بازی-چرب زبانی-لفاظی-چاپلوسی

دو دستگی-اختلاف عقیده-عدم اتفاق
در به دری-بی خانمانی-آوارگی

خرج کردن-هزینه کردن-صرف کردن

دم و دستگاه چیدن-اسباب و آلات چیدن

ریسمان را طناب کردن-یک کلاغ چهل کلاغ کردن-اغراق کردن

خط هوایی-راه هوایی-مسیر هواپیما

پول خرد-پول سکه ای

ژوری-هیئت داوران

این هلو این هم گلو(مثل آب خوردن، انجام این کار بسیار آسان است)

 

دانه کردن-دانه های میوه ای را جدا کردن-پراکنده کردن

جیب کَن-کسی که کارش اخاذی و تلکه است-کسی که دیگران را می دوشد

تنابنده-انسان-آدم-ضعیف ترین بنده ی خدا

 

پا گیر-سگی که حمله می کند و گاز می گیرد

رای اعتماد-رایی که نمایندگان مجلس در تایید به دولتی بدهند
پرونده سازی-گردآوری سندهای دروغین برای متهم کردن کسی

حرف پوچ-سخن بی معنی

جوشیدن با کسی-با کسی انس و الفت گرفتن-با اخلاق کسی جور درآمدن

از جیب رفتن-سود یا لذتی را از کف دادن

راه کج کردن-مسیر خود را تغییر دادن-منصرف شدن

زیر لب خندیدن-تبسم کردن

بش باد-حقش باشد-هنگامی که کسی به دشمنان دین لعنت بفرستد-شنوندگان این جمله را می گویند.

 
رو شدن-آشکار شدن-فاش شدن

در جا زدن-پاها را بدون راه رفتن به نوبت چپ و راست به زمین کوبیدن-ترقی نکردن

پیگرد-پی گیری-تعقیب

زَوال-مست مست-لول

زن ذلیل-مردی که مطیع محض زنش است

بزن و برقص-پایکوبی-ساز و آواز-رقص و آواز

پِخ کردن-با گفتن پِخ کسی را ترساندن

اگشت توی شیر زدن و مایه گرفتن برای کسی(برای کسی نقشه کشیدن، از کسی بد گفتن)

 

امان دادن(کسی را پناه دادن، از گناه کسی گذشتن)

از چیزی گلی چیدن-از چیزی بهره بردن

دوره گرد-غیر ثابت-دست فروش

دستک-دفتر حساب

دوری-ظرف غذاخوری پهن

آشنا روشنا-دوست آشنا
داشم-اصطلاح داش مشدی ها به معنی برادرم

 

دزدکی-پنهانی-یواشکی-مخفیانه

خشتک کسی را جر دادن-نگا. خشتک پاره کردن

آسمان را به زمین آوردن (دوختن)(کار شگفت‌انگیز کردن)

تیر در کردن-تیراندازی کردن

بی چیز-تهی دست-فقیر

دارا-ثروتمند

 

 
پیش خور-از پیش گرفتن حقوق مقرری

راست روده شدن-اسهال گرفتن

از خود در آوردن-دروغ‌پردازی کردن

ابنه‌ای(کسی که با شوخی‌های زشت و حرکات جلف وسیله‌ی آزار خود را فراهم می‌آورد)

پیشنماز-کسی که پیشاپیش دیگران نماز می خواند و دیگران به او اقتدا می کنند
به مفت نیارزیدن-هیچ ارزشی نداشتن
جانماز آب کشیدن-تظاهر به پرهیزکاری کردن-خود را بی گناه وانمودن

در یک جوی نرفتن آب کسی با کسی-همداستان شدنشان ممکن نبودن-با هم نساختن

دور-بار-دفعه-نوبت

 

ذوق کردن-خوش حال شدن-شاد شدن

اَل اَمان(زینهار، پناه بر خدا)

حرف از دهن کسی قاپیدن-سخن کسی را به نام خود قلمداد کردن

تو جیبی-پول مختصری برای برخی هزینه های روزانه

تن زدن-سرپیچیدن-نپذیرفتن

چیزی را در کوزه گذاشتن و آبش را خوردن-بی ارزش و اعتبار اعلام کردن چیزی
ژتون-پولک فلزی یا پلاستیکی که به جای پول به کار می رود

بزن-شجاع-دلاور-اهل دعوا و مرافعه

ادرار بزرگ(مدفوع)

پیش بُر-کسی که زود کار را پایان می دهد

پارو-زن پیر

رفیق بازی-زیاده روی در دوستی کردن

پادو-شاگرد دکان-کسی که کارهای سرپایی را انجام می دهد

بیخ ریش کسی ماندن-روی دست کسی ماندن

تخم جن-حرام زاده

خوش معامله-خوش حساب-کسی که آلت تناسلی قوی دارد

رفت و روب-جارو و پارو-خانه تکانی-تمیز کردن منزل

 

پلاسیدن-پژمرده شدن-از دست رفتن تازگی و شادابی

دل توی دل نبودن-بی تاب و بی قرار بودن

اوراق شدن(از هم پاشیدن، از کار افتادن)

آخرین تیر ترکش(آخرین تدبیر)
در آسمان جستن و در زمین یافتن-چیزی یا کسی مورد علاقه را غیر منتظره یافتن و دیدن

آب سیر(جانور خوش‌رفتار)

چین و چوروک-چین و شکن

زورکی-از روی بی میلی-تصنعی

خط افتادن-خراش افتادن

آب و رنگ(طراوت و شادابی)
بر و بچه ها-زن و بچه-جماعت دوستان

آجیل دادن-رشوه دادن-حق و حساب دادن

از خاک برداشتن(کسی را نواختن و به جایی رساندن)

خنگ-نادان-ابله-کودن

دستی-پول نقدی که به عنوان وام کوتاه مدت از کسی می گیرند

دَدَر-بیرون-کوچه

خالی کردن دل کسی-کسی را ترساندن
دزدیدن قد-خود را برای دیده نشدن خم کردن

بالینی-کلینیکی
رخت کسی کوک بودن-رفاه داشتن
جان کلام-اصل مطلب

 

 

تمرگیدن-با تحقیر و خشونت نشستن

درس خود را از بر بودن-موقعیت و وضعیت را خوب دزیافتن-به کار خود وارد بودن-بیدار و هوشیار بودن

 

راه داشتن-چاره ای داشتن-داشتن ارتباط پنهانی-وجود داشتن راه مخفی با جایی

خوش پنجه-آن که آلات موسیقی را نیکو می نوازد

آب از دریا بخشیدن(از کیسه‌ی خلیفه بخشیدن)
به کرسی نشاندن حرف-سخن خود را تحمیل کردن-مقصود خود را ثابت کردن

این دنده آن دنده شدن-این پهلو آن پهلو شدن
رو به قبله بودن-در خال مرگ بودن

خشت انداختن-لاف زدن-گزافه گفتن
به حرف آوردن کسی-کسی را به سخن گفتن واداشتن
 

آب دادن بند-خود را لو دادن-فرصت را از دست دادن
ازخودراضی(متکبر، خود پسند)

از خر افتادن(نابود شدن، مردن)

پر افاده-متکبر-مغرور
اَنَک کردن-تحقیر کردن-خجالت دادن

 

روی دست کسی بلند شدن-کاری را به تر از کسی انجام دادن

جوش آوردن-نگا. جوش آمدن

رفع و رجوع کردن-حل کردن-فیصله دادن

پا به فرار گذاشتن-گریختن

از دندۀ چپ پا شدن-سخت عبوس و کم‌حوصله بودن

زدن خود به آن راه-خود را به نادانی

خوش عیار-خوش ذات-خوش جنس

انگشتر پا(چیز بی‌ارزش)

 

جیگر-نگا. جگر-خطابی میان دوستان صمیمی به معنی عزیزم-عزیز دلم

از کفر ابلیس مشهورتر-گاو پیشانی‌سفید-نزد همه معروف

چنگک-قلاب آهنی نوک تیز

پشت نویسی-نوشتن در پشت سند یا حواله برای انتقال آن به دیگری

به نام نقی، به کام تقی-سودی که از آن کسی است نصیب کس دیگری شود

چانه در چانه ی کسی گذاشتن-هم صحبت شدن-بحث و جدل کردن

پِخ کردن-با گفتن پِخ کسی را ترساندن

تمام عیار-کامل-خالص-بدون نقص

حق الزحمه-دستمزد

ژل-مایعی برای شکل دادن موی سر

از لجِ(از سر لجاجت، از روی خشم)

 

این خط و این نشان(عبارتی تهدیدگونه برای منع کسی از چیزی یا انجام کاری، نگویی که نگفتم.)

حاجی لک لک-لک لک-شخص بلند قد

حرف گوش کردن-حرف شنوی داشتن

پس بودن-عقب افتادن از دیگران
چشم نم نمی-کسی که چشمش آب پس نمی دهد
پُف-فوت-ورم-آماس

بدون معطلی-بی درنگ-فورا

راه کج کردن-مسیر خود را تغییر دادن-منصرف شدن

برآورد-تخمین

 
چینه-دیوار گلی

تیپ هم-جور-هماهنگ-متناسب

تنگ غروب-نزدیک غروب-آفتاب زردی

زور گفتن-حرف و خواست خود را به کسی تحمیل کردن
دنده چاق کردن-سرعت گرفتن به هنگام رانندگی

جاخالی کردن-خود را کنار کشیدن

 

جفت-به هم چسبیده-جا افتاده-مرتب-نر و ماده-دو گاو که برای شخم زدن به کار می برند
آغبانو(لقبی برای زنان محتشم و بزرگ)
 

پول پول شدن-شکسته شدن ظرف چینی به تکه های کوچک

پُخت کردن-پختن

تخسی-شیطنت-شرارت-ناقلایی
چله-چاق-چرب و چیلی

تلقین گفتن-مسائل دینی که بر سر گور کسی می گویند

از روی شکم‌سیری(از سر بی‌مسئولیتی، بدون تعمق)
اشکال‌تراشی-ایرادگیری-گره در کار اندازی

حریم گرفتن-از کسی پروا داشتن-احترام کسی را نگه داشتن
از بی‌کفنی زنده بودن-بی‌نهایت فقیر و نیازمند بودن

پیش کردن گربه-راندن گربه

از چشم افتادن(مورد بی مهری قرار گرفتن ، بی‌اعتبار شدن)

دست فروشی-شغل دست فروش

اسیر خاک(مرده، تن‌پرور)

حلال بودی-نگا. حلال به زنده ای
بله قربان گفتن-تملق بیش از حد گفتن

اُق گرفتن(حالت تهوع پیدا کردن)

آخش درآمدن(از درد نالیدن)

چرخیدن در روی یک پاشنه-تغییر نکردن وضعیت-گذشتن وضع به منوال سابق

زرت و زبیل-آت و آشغال-خرده ریزهای کم ارزش

از بز حرام‌زاده‌تر-سخت‌گریز و حیله‌گر

دست از جان شستن-از جان گذشتن-پروای جان نکردن
دست به فرار کسی خوب بودن-در گریختن استاد بودن

تفنگ شکاری-تفنگ ویژه ی شکار

زندگی-مال-وسایل کار و خانه

آب مروارید-تار شدن عدسی چشم

دله-ظرف حلبی

جوش زدن-عصبانی شدن-داد و فریاد بیجا زدن
چاقوکش-کسی که با چاقو به مردم حمله می کند-آدم شزیر و عربده کش

رکاب دادن-راهی جایی شدن

بد معامله-آن که در معامله ناراستی کند

اول دشت((نزد کسبه) نخستین فروش بامداد)

جُل-پوششی که روی اسب و خر می اندازند-لباس کهنه-میوه های بته ی مرده

پینکی رفتن-چرت زدن

تفنگ بادی-تفنگ ویژه ی بازی کودکان

پول چایی-انعام-بخشش
خدا نگهدار-خدا حافظ
چله نشستن-بیرون نیامدن از خانه-خانه نشین شدن

پر رویی-بی شرمی-وقاحت-دریدگی

دست یکی داشتن-همدست شدن-متحد شدن

ختم شدن-پایان گرفتن

چین و چوروک-چین و شکن

ریش چیزی درآمدن-کهنه و منسوخ شدن

ازقحطی‌درآمده-گرسنه‌چشم-آدم ندید‌بدید

دل و روده بالا آمدن-به حالت تهوع افتادن

 

درب و داغان-خرد و متلاشی-پریشان

راست رو-رو به رو-مقابل
بالا آمدن گندکاری-برملا شدن افتضاح پنهان شده
تپیدن-به زور و با پر رویی وارد جایی شدن

زنجیر زدن-زنجیر به پشت خود زدن

باردار-آبستن-حامله

از روی شکم‌سیری-از سر بی‌مسئولیتی-بدون تعمق

تکلیف شدن-به سن بلوغ رسیدن

بی خیال بودن-اهمیت ندادن-نگران نبودن

بلا به دور-بلاها دور باد

بی چک و چانه-بی گفت و شنود-بی کم و کاست

خراب شدن بر سر کسی-نزد کسی بار و بندیل گشادن و ماندن

حیوونی-نگا. حیوانکی
تنابنده-انسان-آدم-ضعیف ترین بنده ی خدا
آبشان از یک جوی نرفتن-همداستان شدنشان ممکن نبودن-با هم نساختن

 

 

 

بامبه-توسری

خیس کردن-ادرار کردن به خود
پا اندازی-واسطه ی اعمال نامشروع شدن-جاکشی

خانه خرابی-بدبختی-زیان بسیار

دفتر روزنامه-دفتری که در آن ریز همه ی داد و ستدهای روزانه را ثبت می کنند

از تک و تا نینداختن خود-از رو نرفتن-جا نزدن-خود را نباختن

پای چیزی را جور کردن-وسیله ی انجام کاری را فراهم کردن

توی مخ کردن-به خاطر سپردن-از بر کردن

جیب کَن-کسی که کارش اخاذی و تلکه است-کسی که دیگران را می دوشد

چاک و بست نداشتن دهان-دهان لغ بودن-رازدار نبودن

تو به تو-گوناگون-لا به لا
دروازه بان-محافظ دروازه در فوتبال-گلز

به سر دویدن- با سر رفتن

از خجالت آب شدن-بسیار شرمنده شدن

بند بودن دست-گرفتار بودن-مشغول به کاری بودن و به کار دیگری نرسیدن

از خواب پریدن(بیدارشدن ناگهانی از خواب)

 

خروس کسی خواندن-شاد و شنگول بودن-روزگار بر وفق مراد بودن

زیر قول خود ردن-به گفته ی خود عمل نکردن-عهد خود را شکستن

دست بلند کردن-بالا بردن دست به نشانه ی آمادگی پاسخ گویی-اعلام رای و نظر

 

آبِ خشک(آب بسته)
زهرآب ریختن-ادرار کردن-شاشیدن

پاکار-امر بر-پادو-مباشر

الف الف کردن(قاچ‌قاچ کردن)

رسانه-وسیله ی ارتباطی

داغ کسی به دل کسی ماندن-عزادار شدن کسی به دلیل مرگ عزیزی

 

دعوت حق را لبیک گفتن-مردن

چار شانه-دارای شانه های پهن-کنایه از مرد خوش اندام

حساب-هزینه-مخارج-میزان طلب

بند آمدن-متوقف شدن

بر ملا شدن-آشکار گشتن

زیش ریش-تار تار-از هم جدا شده

جدا جدا-یکی یکی-جداگانه
خفه شدن-سکوت کردن-کسل شدن از تکرار حرفی

زیر سازی-ساختن قسمت زیرین جاده
تو زدن-حرف خود را پس گرفتن-از تصمیمی منصرف شدن

پته ی کسی را روی آب انداختن-راز کسی را فاش کردن-کسی را رسوا کردن

 
چشمداشت-توقع-انتظار

دَمَغ-افسرده-ناراحت-خیت

 

اسباب زحمت-کسی یا چیزی که موجب دردسر و آزار شود
چای دیشلمه-چای تلخ که با قند یا خرما و مانند این ها بنوشند
رودل-سنگینی معده

هرمار-ز درد بی درمان-کوفت
دست و پا پنبه ای-دست و پا چلفتی-بی عرضه-بی دست و پا

خون جگر-رنج بسیار-غم فراوان

رشوه گیر-رشوه خوار

 

چینه کش-بنایی که دیوار گلی می سازد

به جهنم-به درک-خوب شد که چنین شد-خوب است که چنین بد است

به خاک سیاه نشاندن-بدبخت و ذلیل کردن

 

اردک‌پرانی-از عهده‌ی جنگ با کسی برنیامدن

 

ذِله شدن-ذله آمدن

خام کردن-فریب دادن-اغفال کردن

پا گرد-محل چرخیدن پله ها

پیچ-آن جا که را به سوی دیگری رود

زیر رکاب کشیدن کسی-کسی را مطیع و تابع ساختن

دسته کلید-مجموعه ی کلیدها در یک حلقه یا بند
زاله-کناره ی برآمده ی جوی-مرز کشتزار
چاق بودن دماغ کسی-سالم و سرحال بودن

با نگاه کسی را خوردن-با چشم خریدار یا شهوانی به کسی نگریستن
ذِله شدن-ذله آمدن

درش را گذاشتن-سکوت کردن-خاموش شدن
زیر دل زدن-تهوع آوردن

تا شدن-دو لا شدن-جمع شدن

حتم داشتن یق-ین داشتن

دختر بچه-دختر کم سن و سال

به ته دیگ خوردن کفگیر-بی چیز شدن-تمام شدن سرمایه

جام زدن-شراب نوشیدن-باده خوردن

ریش در دست کسی دادن-اختیار خود را به دیگری سپردن-کار خود را به دیگری واگذار کردن

حلال بودی-نگا. حلال به زنده ای

چهار چوب-محدوده-قاب

از مرحله پرت بودن-یکسره بی‌اطلاع بودن

تاپاله-سرگین خشگ شده ی گاو برای سوختن
خود را به کرگوشی زدن-به نشنیدن تظاهر کردن

چول شدن-بور شدن در بازی-شرمنده شدن
دراز کشیدن-خوابیدن-به پشت خوابیدن-مدتی کوتاه خوابیدن
خر لنگ خود را به منزل رساندن-با وجود سختی کار را به پایان رساندن

دندان شکن-قاطع-محکم

 

خود را گرفتن-فخر فروختن-کبر و نخوت نشان دادن

 

روغن حیوانی-روغنی که از جوشاندن و تصفیه ی کره به دست می آورند-روغن زرد

جهل کردن-در انکار چیزی پافشاری کردن

 
دست به سر و روی کسی کشیدن-کسی را نوازش کردن-کسی را اندکی آرایش کردن
برخورد کردن به رگ غیرت کسی-ناگوار آمدن حرفی یا کاری-گران آمدن-احساس اهانت کردن
چشمداشت-توقع-انتظار

ادرار کوچک-شاش

 

دعوت حق را لبیک گفتن-مردن
 

دست چپ از دست راست ندانستن-هر را از بر تشخیص ندادن

دل کسی تو ریختن-دچار دلهره ی ناگهانی شدن-وحشت کردن

الحق و الانصاف(انصافن، حقن)

آمیزقلمدون-میرزا‌بنویس-کاتب
حمامی-گرمابه دار

دوبلور-دوبله کننده

 

ترگل ورگل-خوش سر و وضع-تر و تمیز

افتادن به گردن کسی(به کسی تحمیل شدن)

چین خوردن-چروک شدن

زیر پوش-جامه ی زیرین

حرف خود را به کرسی نشاندن-نظر خور را به کسی قبولاندن یا تحمیل کردن
 

تلپی-برای نشان دادن افتادن بدون مقاومت به کار می رود
با پا پس زدن و با دست پیش کشیدن- از بام خواندن و از در راندن

دَلِگی-هیزی-چشم چرانی
رگه-طبقه ای از مواد معدنی در درون خاک

تُف کار-بچه باز
ذِله کردن-ذله آوردن

حرف از دهن کسی قاپیدن-سخن کسی را به نام خود قلمداد کردن

پارسنگ برداشتن عقل کسی-خل بودن-دیوانه بودن

پا گیر-سگی که حمله می کند و گاز می گیرد

آفتابه خرج لحیم(بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن)

 

تریش-پارچه یا پوست بلند و باریک

 

خاک به دهنم-زبانم لال
ابنه‌ای(کسی که با شوخی‌های زشت و حرکات جلف وسیله‌ی آزار خود را فراهم می‌آورد)

آدم بی‌معنی(آدم بی‌خود)

پا زدن-حق را پایمال کردن-زیان رساندن

دور چیزی را خط کشیدن-چیزی را کنار نهادن-دست کشیدن از چیزی