نایاب ترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 70

تن خواه گردان-پول نقدی که در موقع لزوم خرج هرینه های فوری می شود
دُوال بازی کردن-حقه بازی کزدن-فریب به کار بردن
چوب پیش کسی گذاشتن-منع کردن کسی از کاری-بازداشتن کسی از انجام کاری

چیلی-بدبیاری

آب پاکی روی دست کسی ریختن-کسی را کاملن ناامید کردن

استخوان در گلو داشتن(رنج و سختی کشیدن)
دوگلاسی-سبیل نازک قیطانی

آدم دو قازی(شخص بی‌سروپای بی‌ارزش)

 

از چشم کسی برق پریدن(شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد)

ذوق کردن-خوش حال شدن-شاد شدن

دبه در پای شتر انداختن-در میان مردم فتنه انگیزی کردن

بُل گرفتن-چیز مفت به چنگ آوردن-از فرصتی استفاده کردن-بهانه ای بدست آوردن

 
خشتک پاره کردن-قیامت به پا کردن-داد و بی داد کردن-رسوا کردن-شدت عمل نشان دادن

از یک قماش بودن-سر و ته یک کرباس بودن

خر داغ کردن-ناامید شدن-ناکام شدن

از چشم کسی برق پریدن-شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد

چادر درانی-جلوگیری از رفتن زن مهمان

از حال رفتن-بی‌حال شدن-غش کردن

ژتون-پولک فلزی یا پلاستیکی که به جای پول به کار می رود
ز ِق زدن-نق نق کردن بچه که مقدمه ی فریادهای و گریه های بعدی است

خِطَب-جزیی از جهاز شتر

خشخاشی-نان خشخاش زده

پای خود را کنار کشیدن-دخالت نکردن

این جور که بویش می‌آید-چنان که از ظواهر امر پیدا است-از فرار معلوم
پابند شدن-دلبستگی پیدا کردن-به چیزی یا کسی گرفتار شدن

پته ی کسی روی آب افتادن-راز کسی فاش شدن-رسوا شدن

چَک-سیلی-کشید

ابتدا به ساکن(ناگهانی، بی‌مقدمه)
دست خالی بودن-تهی دست بودن-بی چیز بودن
جِر خوردن-پاره شدن

بلا تکلیف-کاری که معلوم نیست چه باید بشود-کسی که نمی داند چه باید بکند

از هفت خوان رستم گذشتن(موانع و مشکلات متعددی را پشت سر گذاشتن)

رفتن به کسی-شبیه بودن به کسی

آهوی خاور(آفتاب)

بی سر و پا-پست-فرومایه

ارزانی(بخشیدن، دادن)

آش نذری(آشی که به نیت برآورده شدن دعایی بپزند)

حال کسی را جا آوردن-نگا. حال آوردن

توالت-مستراح-دستشویی-آرایش-بزک

جیغ کشیدن-نگا. جیغ زدن

زیر سر کسی بلند بودن-فریفته شدن به وعده های به تر-کسی که روزگار ناداری خود را فراموش کرده است

اوضاع احوال(وضع و حال)

راحت باش-خطابی به سربازان به هنگام آموزش نظامی برای اندکی استراحت
آبی از کسی گرم نشدن-بهره‌ای از کسی نبردن

چشم وزغ-نگا. چشم ورقلمبیده

آب چشم گرفتن(ترسانیدن، به گریه انداختن)

بر پا-سرپا-استوار-بلند شوید !

اَنف کسی معیوب بودن-ابله بودن-خل بودن

جِر دادن-پاره کردن-در مقام تهدید نیز می گویند
جانب کسی را گرفتن-از کسی پشتیبانی کردن
 

خال مَخال-خال خال

تحت الشعاع قرار دادن-زیر نفوذ و تاثیر قرار دادن

بند کشی-پر کردن درزهای آجرها و سنگ ها با سیمان و ساروج

به خاطر داشتن-به یاد داشتن-از بر بودن

خود را به کوچه ی علی چپ زدن-خود را بی اطلاع نشان دادن

 

خرده مالک-مالک زمین کشاورزی کوچک

پدر سوختگی-بد سرشتی-زرنگی-رندی

چوب خوردن-تنبیه شدن
چشمه آمدن-گوشه ای از مهارت خود را نشان دادن

خرحمال-کسی که فقط کارهای دشوار می کند

دست نماز-وضو

از چشم کسی دیدن-کسی را مسئول چیزی دانستن

چاقو دسته کردن-از سرما لرزیدن

آفتابی شدن(پیدا و آشکار شدن، بیرون زدن آب قنات)
چاک و چیل-لب و لوچه-پک و پوز

دم کوتوله-کوتاه قامت-چیز کوچک

تازه نفس-دارای نیروی مصرف نشده

 
 

ذکر مصیبت-بیان درد-یادآوری رنج های خاندان محمد و به ویژه حسین

چرچر کردن-از ثروت بادآورده ای روزگار گذراندن

خرپا-چوب بندی زیر سقف یا پل

از زورِ(از شدت، از بسیاری)

اَنَک کردن-تحقیر کردن-خجالت دادن
در پوست نگنجیدن از خوش حالی-از شادی سر از پا نشناختن-بسیار شاد بودن

بند دل پاره شدن-بسیار ترسیدن-به وحشت افتادن

 
ژاندارم-مامور انتظامی عضو ژاندارمری

دور علم کسی جمع شدن-دور کسی گردآمدن و از او پشتیبانی کردن

 
خیال باف-مالیخولیایی-کسی که همواره در عالم خیال به سر می برد و عملی نمی کند

 
از کاسه درآمده-بیرون‌زده-ورقلمبیده

جزغاله شدن-سخت سوختن-زغال شدن

از آن نمد کلاهی به کسی رسیدن(بهره بردن از چیزی، نصیب بردن)

پنج دری-اتاقی که پنج در دارد

خر کسی از کرگی دم نداشتن-از حق خود گذشتن-از حرف خود برگشتن

ذلیل مرده-ذلیل شده

بادکش کردن-بیرون کشیدن خون بوسیله ی بادکش

تیز کردن گوش-دقت کردن برای درست شنیدن سخنی مهم

 

چادر شب-پارچه ای که رختخواب را در آن می پیچند

تعارف آب حمامی-تعارفی که خرج و مایه ای ندارد

از غورگی مویز شدن-مقدمات کاری را فرانگرفته ادعای استادی کردن
آش پشت پا(آشی که در روز سوم پس از رفتن مسافر بپزند و به فقرا بدهند)

 

 

پیشمرگ-فدایی-کسی که برای مرگ پیشقدم می شود

درس گرفتن-پند آموختن-عبرت گرفتن

افتادن بچه-سقط شدن جنین

ز ِله کردن-به تنگ آوردن-به ستوه آوردن-عاجز کردن

به زمین انداختن روی کسی-در خواست کسی را رد کردن

 

زرد بودن اوضاع-خراب بودن اوضاع

 

 

خلاص-خارج از دنده بودن موتور

 

استخوان‌بزرگ(شخص دارای اصل و نسب)

چندش-لرزش ناگهانی بدن-حالت نامطبوع

آینه‌ی هفت‌جوش-خورشید

دور سر چرخاندن و دادن-صدقه دادن

زیش ریش شدن دل-سخت ناراحت شدن-به گریه افتادن و از حال رفتن

دست بالا-حداکثر

داریه زدن-نواختن داریه-دایره زدن

اُزبَک(بی‌ریخت، ژولیده، ازخودراضی)

حلیم روغن-هریسه-غذایی از گوشت و گندم و روغن داغ کرده و شکر

از بز حرام‌زاده‌تر-سخت‌گریز و حیله‌گر

درقی-صدای افتادن چیزی بر زمین یا کوفتن چیزی به چیزی

خط خطی-درهم-خراب-متشنج-با خطوط زیاد روی آن ناخوانا شده

 

دست و پا پنبه ای-دست و پا چلفتی-بی عرضه-بی دست و پا
چراغ خواب-چراغ کم نوری در اتاق خواب

از تیپ کسی بودن
آخش درآمدن(از درد نالیدن)

پا انداختن-واسطه گری کردن-کارچاق کردن به ویژه در امور غیر اخلاقی

داد و بی داد-جار و جنجال-هیاهو

جگر-عزیز-عزیز دلم

 

بند و بست-ساخت و پاخت-توطئه

خرجی-پول لازم برای گذران روز

خرکی-سخت بی ادبانه-خارج از ظرافت

اَخ (به زبان کودکان)(بد، بدطعم)

چرچری کردن-خوردن و عیش کردن

آب و گاوشان یکی بودن(شریک و همدست بودن)
بر خر مراد سوار شدن-موفق شدن-به آرزوی خود رسیدن

آدم بی‌معنی(آدم بی‌خود)

حقه زدن-فریب دادن

خوردن حرف-نگا. حرف را خوردن

چله بُران-جشن حمام رفتن زن پس از گذشت چهل روز از زاییدن

چشم و چار کسی را درآوردن-بک کسی کینه ورزیدن

چوب دو سر طلا-منفور از هر دو طرف-از این جا مانده و از آن جا رانده

جوش خوردن زخم-به هم آمدن سر زخم و پوست نو آوردن

آواز شدن-شهره شدن

جاده کوبی-راه صاف کردن
دست پیش را گرفتن-خود را محق وانمود کردن

پشت بام-سقف بیرونی بام

خیز-ورم-آماس

اسب چپ با همدیگر بستن-با هم کینه و دشمنی داشتن

دان دان بیرون زدن-ظاهر شدن دانه ها بر پوست

افتادن بچه-سقط شدن جنین

خوش نقش-خوش اقبال-پارچه یا قالی که نقش های زیبا دارد

پختن کسی-کسی را برای کاری آماده کردن

دست بردار-دست بردارنده-ترک کننده

 

خیر مقدم-خوش آمد

بازرسی-بررسی و کنترل

اهل کوفه(سست پیمان، بی‌وفا و غیرقابل اعتماد)

الحق و الانصاف-انصافن-حقن

آکَل-آقای کربلایی

بلا گردان-چیزی یا کسی که جلوی آسیب و زیان را می گیرد

آبِ سیاه(نیمه کوری)

دوا خور کردن-عرق خور کردن-مسموم کردن

 

بزن قدش-دعوت به دست دادن برای نشان دادن توافق و همدلی

چوق-چوب-تومان

از گلیم خود پا را درازتر کردن(از حد (توانایی) خود تجاوز کردن)
 

باد کردن-به فروش نرفتن-کسی را به کاری سخت برانگیختن

چپ بودن خواب زن-خلاف شدن آن چه زن در خواب بیند

پاورچین-آرام و بی صدا راه رفتن

چِرت-حرف بی معنی و نامربوط

 

خرج راه-هزینه ی سفر

جدول کشی-خط کشی و شبکه بندی

 

دست کسی را توی حنا گذاشتن-کاری را به کسی تحمیل کردن

دم و دستگاه چیدن-اسباب و آلات چیدن
دل خواستن-آرزو داشتن-مایل بودن

جوشکاری-جوش دادن قطعات فلزی
چوب-واحد پول در معاملات بازاری برابر با هزار تومان

اوا خواهر(مرد زن‌نما، مردی که علائق زنانه دارد)

چمباتمه زدن-نشستن روی دو پا و بغل کردن دو رانو

بی عرضه-بی لیاقت-بی مصرف

اسب چوبین(تابوت)

چنگ مالی کردن-چیزی را زیاد دست مالی کردن

اَنف کسی معیوب بودن(ابله بودن، خل بودن)

روگیر کردن-در رودربایستی ناگزیر به انجام کاری کردن-نگا. روبند کردن

 

خودافتاده-عاجز-کسی که موجب بیچارگی خود باشد

زُل زدن-خیره نگاه کردن

دست اندر کار شدن-آغاز به کاری کردن

تت و پت کردن-شکسته سخن گفتن-لکنت پیدا کردن

پیه گرگ مالیدن بر کسی-کسی را از چشم دیگران انداختن

اشتباه لپی(اشتباه لفظی)

آستین بالا زدن(آماده شدن، به کاری برخاستن، پا پیش گذاشتن)

 
پیسی سر کسی در آوردن-با کسی نهایت بدرفتاری را کردن

 

دست به سینه ایستادن-در نهایت ادب و آماده ی فرمان ایستادن

ازخودراضی-متکبر-خود پسند

 

پا انداز-آن که وسایل عیش و عشرت دیگران را فراهم آورد-جاکش- فرش جلوی در ورودی

آفتاب از مغرب درآمدن-روز قیامت-رویدادی شگرف پیش آمدن

این کلاه آن کلاه کردن(قرضی را با قرض دیگری پرداختن، از ریش برداشتن روی سبیل گذاشتن، کلاه تقی را سر نقی گذاشتن)

ذلیل‌شده

دَم باز-چاپلوس-متملق

 

خرفهم-فهماندن به ابله-شیر فهم

چیله-هیرم-خاشاک
چُر-ادرار

از پا ننشستن(سماجت ورزیدن، از کوشش دست نکشیدن)

بی اختیار-بدون اراده و تصمیم

آهن کهنه به حلوا دادن-معامله‌ی پرسود کردن

پوست پیازی-نازک و بی دوام

داد و هوار-داد و فریاد

خجالت زده شدن-شرمسار شدن-شرمنده شدن

توی باغ نبودن-کاملن از موضوع پرت و از آن بی خبر بودن

 

خاله خوانده-زنی که با همه طرح دوستی می ریزد

خاکسترمال کردن-شستن ظرف با مالیدن خاکستر به آن
باب طبع-موافق میل-مطابق سلیقه
بنگی-معتاد به حشیش

دل دادن-دقت کردن-توجه کردن-عاشق شدن

بی رگ-بی غیرت-بی حس

از سر باز کردن-دور کردن-رفع مزاحمت کردن

زن و بچه دار-کسی که زن و فرزند دارد

تنگ بودن قافیه-مشکل بودن کار

چارگوش-مربع-دارای چهار زاویه-چهار خانه

جرینگ-صدای سکه های پول

پا منبری کردن-دنبال حرف کسی را گرفتن-درباره ی سخن کسی توضیح دادن

دست به دهن رسیدن-چیزی اندک ولی کافی برای معاش داشتن
خرده فروش-فروشنده ی اجناس در اندازه های کم
در پاسخ به زنگ تلفن یا خانه می‌گویند (یعنی می‌شنوم)

برج زهر مار-بسیار خشمگین-بسیار اندوهناک

دست از جان شستن-از جان گذشتن-پروای جان نکردن

باجه-جای بلیت فروشی

بوی شیر از دهان کسی آمدن-نادان و بی تجربه بودن-رشد جسمی و عقلی نداشتن-کودک و خام بودن

پوست پیازی-نازک و بی دوام

جهنم دره-جای نامناسب و عذاب دهنده

درس خوان-شاگرد زرنگ و کوشا

خرده پا-کاسبان جزء و کم سرمایه

به جا آوردن-شناختن

زاپاس-ذخیره-یدک-آدم بی مصرف و زوار دررفته

دست و پا پنبه ای-دست و پا چلفتی-بی عرضه-بی دست و پا
دکان و دستگاه به هم زدن-سر و سامان یافتن-قدرت و ثروت پیدا کردن

 

چُس افاده-افاده ی بی جا

دیالله-زود باش دیگه !

خُرخُر-آواز نفس شخص خوابیده

چپ رو-تند رو
حق القدم-پای مزد-پای رنج-حق ویزیت پزشک

بی می خمار بودن-نخورده مست بودن-برای انجام کاری آمادگی بسیار داشتن
بی ناخن-بی انصاف-کسی که به زیردست سودی نمی رساند

جا خوردن-یکه خوردن-تعجب زیاد کردن-غافلگیر شدن

 

چُسَکی-کم دوام و سرهم بندی شده

جا ماندن-فراموش شدن

به مشروطه ی خود رسیدن-به هدف خود دست یافتن

آواز دادن(خواستن)

 

دور گرفتن-به چرخش افتادن-پشت سرهم سخن گرفتن

چاییدن-سرما خوردن-زکام کردن

دُهُل دریده-بی شرم-ناپارسا
به کارخوردن-بدرد خوردن-کارآمد بودن

دل کسی گرفتن-غمگین شدن-متاثر شدن

 

جارو کردن زیر پای کسی را-موجب اخراج کسی از کاری یا جایی شدن

 

چوب دو سر گُهی-نگا. چوب دو سر طلا

چنته-خورجین چرمی-فکر-سینه

ریپال کسی را در آوردن-پدر کسی را در آوردن

دو تا شدن-خم شدن-دو لا شدن
تحصیل کرده-درس خوانده

تسویه حساب-تلافی-پاک کردن دل خوری

خوش دست و پنجه-نگا. خوش دست

باریک-دقیق-حساس
چانه-گلوله ی خمیر نان

اشتباه لپی(اشتباه لفظی)

دل به دل رفتن-دوستی و دشمنی از دو سو بودن

دزد زده-سرقت شده

خونین و مالین-زخمی-خونی شده

آنکادر کردن(اصطلاحی در ارتش برای جمع‌کردن رختخواب)

روی سگ کسی بالا آمدن-تندخویی کردن-ناسازگاری کردن

تنه زدن-با تنه به کسی ضربه زدن

خیر ببینی-دعایی است در حق کسی که کمکی کرده باشد

باد به آستین کسی کردن-کسی را به کاری تحریک کردن
تاریخچه-تاریخ مختصر

آب خنک خوردن-به زندان افتادن
چاک و بست نداشتن دهان-دهان لغ بودن-رازدار نبودن
 

اشکال‌تراشی(ایرادگیری، گره در کار اندازی)

خرده کاری-کار جزیی

دیر جوش-آن که دیر الفت و دوستی پیدا می کند

بی ریشه-بدون اصالت-نا اهل-نا نجیب

دست از پا دراز تر-مایوس شده-ناموفق

 

روده درازی-پرحرفی-وراجی

خر چسونه-در مقام تحقیر به شخص خقیر و ناقابل می گویند-نام حشره ای است
به مشروطه ی خود رسیدن-به هدف خود دست یافتن
خایه مال-چاپلوس-متملق-دستمال به دست

اوف شدن((به زبان کودکان) زخم شدن، درد داشتن)

بی در و پیکر-ولنگ و واز-بی حساب و کتاب-بی نظم و قاعده

خورد کردن-ریز ریز کردن-له کردن

آهوی مانده گرفتن(بی‌انصافی کردن، عاجزکشی کردن)
از دست برآمدن(ممکن و شدنی بودن، از عهده بر آمدن)

دو قورت و نیمش باقی بودن-با وجود بهره بردن فراوان هنوز ناسپاس بودن

ابرو فراخی(خوشدلی، گشاده‌رویی)

از منبر پایین آمدن-از پرچانگی دست برداشتن-سخن را به پایان آوردن

زنده دل-آدم با شور و حرارت-پرنشاط

به دردسر افتادن-با مشکلی روبرو شدن-به مخمصه ای گرفتار شدن

از چشم افتادن(مورد بی مهری قرار گرفتن ، بی‌اعتبار شدن)

دبه در پای شتر انداختن-در میان مردم فتنه انگیزی کردن

آتش به گور کسی باریدن(پس از مرگ دچار عذاب شدن)

 
پوست سگ به روی خود کشیدن-بی شرمی را به نهایت رساندن

 

خیرات کردن-چیزی را

جای شکرش باقی است-باید سپاس داشت که از این بد تر نشده است

دل فرو ریختن-سخت وحشت کردن-بسیار ترسیدن

دنده نهادن-قبول کردن-رغبت کردن

چیزی شدن-اهمیت و اعتباری پیدا کردن-به جایی رسیدن

زُق زُق کردن-احساس درد و تیر کشیدن

پنبه شدن رشته-باطل و بی هوده شدن کار

خوش سلیقه-خوش ذوق-نیکو طبع

استخوان را پیش گاو و کاه را پیش سگ انداختن-کار را به نااهل سپردن

دُم توی تاقچه گذاشتن-خود را گرفتن-لوس و ننر شدن
از روی شکم‌سیری-از سر بی‌مسئولیتی-بدون تعمق

چوب چوبی-دیوار یا در مشبک و چوبی

چش شده ؟-او را چه شده است ؟

 

آی زکی-در مقام ریشخند و تحقیر گفته می‌شود

رو کشیدن-به کسی برای نزدیکی کردن تکلیف کردن

داد سحن دادن-سخن رانی کردن-پر حرفی کردن-حق مطلب را ادا کردن

دست به چیزی شدن-بی درنگ آن چیز را برداشتن-آماده ی استفاده از آن چیز شدن

رنگ کردن کسی-گول زدن-فریب دادن کسی

اگر و مگر کردن-شرط و بهانه آوردن

دو جین-دوازده تا

 

چارچار زدن-بی حیایی کردن

دست چپ از دست راست ندانستن-هر را از بر تشخیص ندادن
چوب شدن-ساکت و بی حرکت شدن-از ترس یا تعجب بر جای ماندن

انسان(آدم خوب و پایبند به اصول اخلاقی)

 

 

با ریسمان کسی به چاه رفتن-با اعتماد به کسی به کاری دست زدن

از ترس مار توی دهان اژدها رفتن(از باران به ناودان پناه آوردن)

دست را بند کردن-به کاری مشغول کردن

تو خالی-دروغین-غیر واقعی-بی عرضه-دارای ظاهر غلط اندار

چاقوکشی-عربده کشی و حمله با چاقو

دو زاری کسی افتادن-به اشارات و کنایات پی بردن
چراغ پا-حالتی که اسب دو دست خود را بلند کند و راست بایستد
این خاکدان-دنیا

پاچه ی کسی را گرفتن-بی جهت و بی مقدمه برکسی آشفتن

خام شدن-فریب خوردن-اغفال شدن

آک‌بند-نو واستفاده‌نشده-هنوز از جعبه بیرون‌آورده‌نشده-دست اول

حیوونی-نگا. حیوانکی

دُم سیخ شدن-سقط شدن-مردن

بند انداختن-برچیدن موی چهره ی زنان با نخ تابیده
اسباب‌چینی(دسیسه‌چینی، توطئه‌چینی)

چرند گو-یاوه گو

جان به سر شدن-بی قرار شدن-سخت نگران شدن

تو دست و پا ریختن-فراوان بودن-همه جا بودن

تخت خوابیدن-راحت و آسوده خوابیدن

دهنه ی کسی را کشیدن-جلو حرف زدن کسی را گرفتن

رای دیدن-در داوری بی طرف نبودن و ملاحظه ی یکی از طرفین را کردن

روی هم رفته-جمعن-بر روی هم

 

خواهر کسی را گاییدن-دخل کسی را آوردن-کلک کسی را کندن

خط انداختن-خراش به جا گذاشتن

داداشی-برادر در زبان کودکان

در جای خود خشک شدن-مات و مبهوت ماندن

 

پُخت-هر نوبت از پختن

 

بوی الرحمان کسی بلند شدن-نزدیک به مرگ شدن-مردن

چرم پاره-خرده های چرم در دکان کفاشی

توالت-مستراح-دستشویی-آرایش-بزک

 

برای هفت پشت کسی کافی بودن-از تحمل کسی خارج بودن-بسیار زیاد بودن

آب و گاوشان یکی بودن(شریک و همدست بودن)

پاگون-سردوشی

بر گرده ی کسی سوار شدن-کسی را زیر فرمان خود آوردن
چغلی کردن-شکایت کردن

 

بی چک و چانه-بی گفت و شنود-بی کم و کاست

دست نشانده-زیر دست-مطیع-فرمان بردار

جا گذاشتن-چیزی را در جایی فراموش کردن-چیزی را سر جای خود قرار دادن

دو هوا شدن-بیمار شدن به دلیل تغییر هوا

چای قندپهلو-نگا. چای دیشلمه

دست گرفتن کسی-مسخره کردن-به ریشخند گرفتن