فعالیتای فضایی همیشه یکی از آرزوهای دیرینه بشر به حساب می اومده. این رویا که تقریبا هیچکی فکرش رو نمی کرد که به واقعیت ملحق شه، در نیمه دوم قرن بیستم، عصر بالاترین درجه شکوفایی علم و فناوری فضایی بشر عملی شد.
سرویس علمی ما، امروز شما رو به جایی می بره که خیلی از پیشرفتای فضایی جهان در قرن بیستم، مدیون فعالیتای گسترده و فناورانه اون بوده.
اولین فضانورد جهان تونسته از این پایگاه به فضای لایتناهی عزیمت کنه.
البته به جز این پایگاه فضایی، پایگاه فضایی واستوچنی روسیه هم گردشگران بسیاری رو در سالهای گذشته جذب کرده.
داستان بایکونور: داستان گاگارین
سفر ۱۰۸ دقیقه ای یوری الکسی گاگارین، فضا نورد روسی که در آوریل ۱۹۶۱ میلادی با فضا پیمای وستوک به دور مدار زمین رفت، نقطه عطف فعالیتای فضایی این پایگاه هستش.
هشت سال پس از اونم رسیدن آرمسترانگ فضا نورد آمریکایی، اولین انسانی بود که مدعی شد تونسته از راه آپولو ۱۱، در کره ماه پیاده روی فضایی رو تجربه کنه؛ تجربه ای که واسه هیچ انسانی قبل از اون اتفاق نیافتاد و البته بعدا ماموریتی ادامه نیافت.
این پیاده روی فضایی که بزرگ ترین افتخار آمریکاییا در قرن بیستم بود، بارها به وسیله نویسندگان و کارشناسان فضایی مورد انتقاد قرار گرفت و از اون به عنوان دروغ فضایی جان اف کندی، رییس جمهور وقت آمریکا یاد شد، اما به هر حال نقطه عطفی در تاریخ سفرهای فضایی قرن بیستم هستش.
تاریخ قرن بیستم، تاریخ خشونت، جنگ و نام آوران بزرگیست که آدمی نمی تونه نقش اونا رو در نتیجه های علمی از یاد ببره، مطمئنا یکی از معروف ترین اونا، آلبرت انیشتن آلمانیه.
به هر حال صنعت هوا فضا، جهانی عجیب و رویایی واسه صبوری در سپهر لاجوردی و هم اینکه راهکارهایی واسه شناخت عالم لایتناهی در اختیار بشر قرار میده. تا کنون تنها قطره ای از این دریای نا تموم مورد جستجو لنزهای تلسکوپا و جستجو فضا پیماها قرار گرفته و تلاشا واسه شناخت راز هستی و کائنات بازم ادامه داره.
فعالیتای فضایی که در نیمه دوم قرن بیستم میلادی با همکاری کشورای قوی هوا فضای جهان از جمله روسیه، آمریکا، ژاپن و هند شروع شده بود، به ساخت ایستگاه فضایی میر و ایستگاه فضایی بین المللی منجر شد.
امروزه اینمکانا جنبه های توریستی هم به خود گرفته و غول خرده فروشی اینترنتی (amazon) هم با BlueOrigin به دنبال عملی کردن اون هستش.
سال ۲۰۰۶ میلادی بود که انوشه انصاری، فضا نورد ایرونی- آمریکایی تونست به عنوان اولین گردشگر فضایی، اقامت ۸ روزه رو در ایستگاه فضایی بین المللی (ISS) تجربه کنه؛ سفری که میلیونا دلار خرج بر داشت و ایشون واسه انجام این سفر تاریخی، ماه ها تحت آزمایشات و ورزشای جور واجور قرار گرفت.
رویای سفرای فضایی آسون و کم هزینه، بحث ایه که بخشی از جنبه های غیر نظامی و غیر پنهونی فعالیتای فضایی رو به ذهن بشر قرن بیست و یکم آورد. خیلی از شرکتای فعال در میدون فعالیتای فضایی، در تلاشند این خواسته بشر رو در کمتر از ۲ دهه آینده عملی کنن.
قدم غولا در میدون فناوری فضایی
حالا، غولای فناوری اطلاعات سیلیکون ولی آمریکا از جمله پل آلن (شریک قبلی بیل گیتس در Micrsoft) و جف بزوس (رهبر amazon)، با تاسیس شرکتایی به نام وولکان و بلو اورجین به دنبال راهکارهایی واسه پیشرفت فعالیتای گردشگری فضایی در سالای آینده هستن.
فعالیتای فضایی با همکاری غولای فناوری مانند گوگل، آسون تر از قبل شده و ما تماشاگر عصر جدیدی از انقلاب دات کاما در میدون هوا فضا هستیم.
شما می تونین جدیدترین خبرا از همکاری غول جست و جوی اینترنت با ناسا رو در این نشانی دنبال کنین. گوکل تازگیا واسه ناسا ابر رایانه ای عجیب ساخته.
یه چند وقت پیش بود که فیسبوک غول شبکه های اجتماعی با به پرواز درآوردن پهباد بزرگ خود، از علاقمندی اش به انتقال اینترنت پر سرعت با پهباد (Aquila) به اقصی نقاط جهان خبر داد و این موضوع رو یادآوری کرد که باید منتظر خبرهای جالبی در میدون فضایی تا همین چند وقت دیگه که خیلی هم دور نیس باشیم. فیسبوک هم تازگیا به فعالیتای فضایی وارد شده و اولین راکت «Spacecom’s AMOS 6 satellit» خود رو پرتاب کرد که البته ناموفق بود.
شاید شنیدن این مسائل واسه شما که در عصر دهکده جهانی زندگی می کنین، خیلی مهم و شنیدنی باشه. به هر حال، در دنیایی زندگی می کنیم که غولای فناوری در دنیای علوم میان رشته ای (INTERDISCIPLINARY) از هر فرصتی واسه پیشرفت کار و کاسبی خود استفاده می کنن و فرق زیادی بین درآمد زایی دیچیتالی با درآمد زایی فضایی نمی بینن.
شاید بزودی، تماشاگر appایی باشیم که گردشگران فضایی رو در سفرهای ارزون قیمت و کوتاه مدت فضایی همراهی کرده و فناوری واقعیت اضافه (Augmented Reality) و واقعیت مجازی (Virtual Reality) هم به کمک گردشگران مجازی زمینی اومده تا تجربه بهتری از گردشگری فضایی رو در اختیار داشته باشن.
ما قبل از اتمام نیمه اول قرن بیست و یکم، تماشاگر تحولاتی هستیم که بسیار سریعتر از اون چه تصور داریم رخ میدن.
سفرهای زیر مداری گردشگری کم هزینه، می تونه از اون جمله در بیست سال آینده باشه.
ایستگاه فضایی بین المللی که در سال ۲۰۰۰ میلادی با کمک ۱۵ کشور دنیا و با بودجه ای نزدیک به ۱۰۰ میلیارد یورو طراحی و ساخته شد، بزرگترین سازه دست ساز بشر هستش.
این بنا در فضا آویزون بوده و آزمایشگاهی فضایی واسه پیشرفت علم زمینی بشر در فضای لایتناهی هستش.
بایکونور، افتخار فضایی دیگری واسه روسا
قرن بیستم، قرن پر افتخاری واسه اتحاد جماهیر شوروی بود. اونا تونستن در برابر نازیا دفاع تاریخی انجام داده و این ارتش مجهز که قصد فرمانروایی بر کل قاره اروپا و حتی جهان رو داشت، پشت دروازه های سرد لنینگراد زمین گیر کنن. همین امر در آخر موحب پیروزی ارتش سرخ بر ارتش نازی در جنگ جهانی دوم شد.
قرن بیستم واسه روسا خیلی خیلی مهمه. یه شهروند روس به عنوان اولین فضا نوردی که وارد مدار زمین شده، افتخاری تاریخی رو واسه مردم این کشور به ارمغان آورد. این موضوع واسه حریف دیرینه روسا در دوران جنگ سرد (آمریکا) خیلی مورد پسند نبود.
روسا در میدون نظامی و فناوریای فضایی، نتیجه کارای بسیاری رو تو یه قرن گذشته تجربه کردن که بالاترین درجه اونو میشه ایستگاه فضایی میر دونست. پس از یه مدت، فعالیت اون تموم شد و جدا سازی قطعات، نابودی اون و برخورد قطعات به جو زمین، یکی از لحظات باحال در اولین روزای قرن بیست و یکم رو رقم زد.
واسه روسا در عصر اتحاد جماهیر شوروی، ایستگاه فضایی بایکونور قزاقستان (Baikonur Cosmodrome) که اولین و بزرگترین ایستگاه عملیاتی پرتاب موشک دنیاس، افتخار علمی و فناوری دیگری در میدون هوا فضا هستش.
بایکونور کجاس؟
ایستگاه فضایی بایکونور، رکورد دار بیشترین تعداد پرتابای فضایی در دنیاس و در کرانه شمالی سیردریا (Syr Darya)، در نزدیکی شهر تیوارتام در صد و بیست کیلومتری غرب شهر ژزقازعان در کشور قزاقستان قرار داره.
شهر بایکونور، در سیصد و بیست کیلومتری شمال شرقی پایگاه فضایی قرار داره.
این مکان در دهه ۱۹۵۰ میلادی واسه اجرای بخشی از برنامه های فضایی اتحاد جماهیر شوروی ساخته شد و مورد استفاده گسترده قرار گرفت. یکی از پرتابگاهای ایستگاه به نام گاگارین، جایی بود که اولین فضا نورد جهان رو با فضا پیمای وستوک ۱ در مدار زمین قرار داد.
حالا گردشگران می تونن از پایگاه فضایی بایکونور و موزه اون به طور گشترده بازدید کنن. این مکان در صنعت گردشگری رو به رشد این کشور نقش موثری داره.
قزاقستان، مقصد گردشگری کمتر شناخته شده ای واسه ما هستش و به نظر می رسه باید نگاه خاصی به اون داشته باشیم. بایکونور، در مساحتی به وسعت ۱۲۵۰ کیلومتر مربع قرار گرفته که نصف مساحت کشور بلژیک در قاره سبز رو شامل می شه.
گفته شده که بزرگترین مراکز فضایی جهان، حتی یه چهارم امکانات و لوازم بایکونور رو ندارن. این مرکز شامل ده ها سکوی پرتاب و امکانات آزمایشای زمینی، انبار نگهداری قطعات و شکلای جور واجور سامانه و پیشرانای مایع و جامده.
در نظر داشته باشین که شهر بایکونور، در حدود ۳۲۰ کیلو متری شمال شرقی مرکز بایکونور قرار گرفته و هیچ ارتباطی با خود مرکز نداره. تنها هیات شوروی در اول تاسیس این مرکز، به خاطر مسایل امنیتی و انحراف اذهان نام این شهر کوچیک رو واسه قرار گرفتن پایگاه پرتاب موشک انتخاب کرد.
ایستگاه فضایی بایکونور قزاقستان، از جمله مراکز نظامی سری روسیه حساب می شه.
در سال ۱۹۸۸ میلادی، واسه اولین بار رسانه های غربی اجازه پیدا کردن از یکی از ساختمانای کنترل و ردیابی ماهواره های شوروی، گزارش جفت و جور کنن.
سرگی کارالیوف طراح و موسس بایکونور، مدیر ارشد و سر طراح برنامه‌های فضایی شوروی بود. امروزه بخش هایی از این مرکز به نام ایشون و بعضی بزرگان صنعت فضایی شوروی قبلی نام‌گذاری شده .
قابل ذکره که مرکز فضایی بایکونور در طول چند دهه فعالیت، به‌ویژه در دهه های اول، تماشاگر چندین فاجعه مانند انفجار پرتابگر روی سکو، انفجار مخازن پیشران و غیره بوده که به کشته شدن صدها نفر انجامیدهه.
همه این فجایع سال ها بعد از اتفاق معلوم شده و یا اینکه با تصویر ورداری هوایی یا فضایی و گزارش آمریکایی ها لو رفته ان. هیات حاکمه شوروی قبلی هیچوقت تمایلی به منتشر کردن چنین اخباری نداشته.
سالیانه حدود ۲۵ تا ۵۰ پرتاب فضایی از این مرکز صورت می گیرد . مرکز فضایی بایکونور، بخش کلی ای از تاریخ علم و فناوری بشر حساب می شه.
پرتاب اولین ماهواره، سفر اولین آدم به فضا، سفر اولین زن به فضا، اولین کاوش های ماه، سفر اولین گروه از آدم ها به فضا و صدها رکورد تاریخی دیگر در این مکان ثبت شده.
این ایستگاه، حالا با حمایتای دولت قزاقستان تا سال ۲۰۵۰ میلادی همراه شده و به وسیله نیروی هوا فضای روسیه و سازمان فضایی فدرالRoscosmos اداره می شه.
شما می تونین از راه درگاه این مجموعه فضایی، در جریان آخرین خبرها از پرتابای سال ۲۰۱۷ و مجموعه پرتاب سالای قبل باشین.
سازمان فضایی فدرال روسیه (Roscosmos State Corporation) در سال ۱۹۹۲ میلادی به عنوان میراث دار برنامه های فضایی شوروی تاسیس شد.
این سازمان که با نام روسکاسموس هم شناخته می شه، فعالیتش رو پس از ویرانی اتحاد جماهیر شوروی شروع کرد.
مرکز اصلی کنترل پروازای فضایی در نزدیکی شهر کورولف قرار داره.
مرکز آموزش فضانوردان هم در شهر استار ستی واقع شده.
اینستاگرام این مجموعه فضایی، بیشتر از ۱۱۰۰ عکس از فعالیتای فضایی مرکز طی چند سال گذشته رو به اشتراک گذاشته که مشاهده اونا خالی از لطف نیس.
این صفحه به وسیله ۳۶۰ هزار کاربر اینستاگرام دنبال می شه.
امکانات پرواز به فضا در پایگاه فضایی بایکونور قزاقستان و پایگاه فضایی پلستیک در شمال روسیه که در اول واسه پروازهای بدون سرنشین نظامی اختصاص داده شده بود، قرار داره.
ژنرال آلک استاینگو از سال ۲۰۱۳ میلادی تا کنون، ریاست ایستگاه فضایی بایکونور قزاقستان رو رو دوش گرفته.
یکی از دلایلی که دلیل شد این مجموعه شکل بگیره، نبود تمرکز فعالیتای مدیریتی در ساختار سازمان هوا فضای روسیه بود. تعدد مراکز اراده کردن اختصاص بودجه و هدایت فعالیتای فضایی نظامی و غیر نظامی باعث شد که در برابر فعالیتای آمریکا رقابت به وجود بیاد.
پس از ویرانی شوروی، این سازمان با فرمون بوریس یلتسین، رییس جمهور مریض روسیه که بعدا جای خود رو به اول وزیرش (ولادیمیر پوتین) داد، تاسیس گردید و اولین رییس اون یوری کویتو بود.
شما می تونین سازمان فضایی فدرال روسیه و برنامه هاش رو در سال جاری میلادی و سالای آینده در پرتال اینترنتی به این نشانی دنبال کنین. این پایگاه شامل اطلاعات چند زبانه و ویدئوای جالبی از ایستگاه فضاییه. بودجه سال ۲۰۱۵ میلادی این سازمان فضایی، بیشتر از ۱۸۶ میلیارد روبل روسیه برآورد شد.
این مکان تلاش می کنه میراث دار فعالیتای فضایی روسیه از سال ۱۹۳۱ به این سو باشه.
تا حالا دو فضا پیما از راه پایگاه فضایی بایکونور قزاقستان تاریخ ساز شدن. یکی فضا پیمای وستوک ۱ که یوری گاگارین رو به فضا برد و دیگری اولین فضا پیمای بشر که اسپوتنیک ۱ نام داشت و بدون سرنشین بود. حالا هر دو پرتابگاه (launch pads) به نام پرتاب گاه گاگارین (Gagarin’s Start) نام گذاری شدن.
این ایستگاه فضایی بیشتر از نیم قرن پیش تاسیس شده.
شوروی در اول از این مرکز واسه پرتاب موشکای قاره پیما R7 استفاده می کرد.
در ۱۹۵۷ میلادی، اولین موشک R7 آماده شلیک شد.
پس از موفقیت در ساخت این مرکز، روسا به فکر گسترش این پایگاه به عنوان یه پروژه بزرگ ملی افتادن و بایکونور رو به عنوان پایگاهی واسه فتح فضا معرفی کردن.
درآمد هرساله این مرکز فضایی، بیشتر از ۱۱۵ میلیون دلار در سال برآورد می شه.
گشتی در موزه فضایی بایکونوز قزاقستان
بایکونور، حالا از یه موزه فضایی هم برخورداره که به معرفی اقامتگاه یوری گارگاین و سرگئی کرولف، فضانوردان پر افتخار روس می پردازه. هم اینکه کلکسیونی از قطعات فضا پیماها در اون جا در برابر عموم قرار گرفته.
این موزه از ۴ سالن تشکیل شده سالن نظامی بایکونور و شکوفایی کار، سالن تاریخ پیشرفت لوازم فضایی، سالن انتونوگرافیگال و سالن نمایشگاهی. شما می تونین ده ها ویدیو درباره این موزه باحال رو در این نشانی ببینین.
هم اینکه پرتال اختصاصی موزه که به دو زبون طراحی و راه اندازی شده و می تونه یکی از ظرفیتای گردشگری هموطنان در بیرون مرز کشور باشه، در این نشانی در دسترسه.
در این موزه، تصاویر قشنگتر و تاریخی از اولین فعالیتای فضایی روسا هم به نمایش در اومده که تاریخ علم هوا فضا رو به نمایش میذاره.
تصاویر کلیه فضانوردانی که تا کنون از ایستگاه فضایی و موشکی بایکونور قزاقستان به فضا رفتن، در این تماشاگه نصب شده و با اطلاعات تکمیلی معرفی شدن.
موزه بایکونور (Baikonur Museum) هم اینکه لوازمی که یوری گاگارین اولین فضا نورد جهان در اختیار داشت رو هم در برابر دید علاقه مندان به فعالیتای فضایی قرار داده است.
پنل کنترل زمینی، یونیفورم گاگارین و هم اینکه مقداری از خاکی که لحظه فرود فضا پیمای اون به زمین بلند شده، در بخشایی از موزه قرار داره که در جعبه ای نقره ای مراقبت می شه.
حتی اولین رایانه هایی که در بایکونور استفاده می شد و کپسول راکتای سایوز در این محل واسه بازدید علاقه مندان ارائه شده.
لوازم جور واجور پایگاه فضایی بایکونور، اجازه پرواز سفینهای فضایی حامل آدم یا غیر رو میده. پس فضا پیماهای جور واجور روسی از جمله سایوز، پروتون و زنیت، توانایی به کار گیری اونو دارن. نکته باحال اون هستش که ایستگاه فضایی بایکونور، نقشی رد ناپذیر در پشتیبانی از ایستگاه فضایی بین المللی داره که حالا با کمکای میلیون دلاری کشورای جور واجور دنیا نگهداری می شه.
قراقستان و روسیه در دسامبر سال ۲۰۰۴ میلادی، قراردادی موسوم به بایترک ۵ رو به امضا رساندند که طی اون، پروژه همکاری مشترک فضایی در دستور کار قرار میگیره و سهم هر یک هم، ۵۰ درصده. ساختمون مجموعه فضایی بایترک، بخش اصلی پروژه بوده و مجموعه جدید جهت فرستادن موشکای جدید روسیه به نام «Angara» طراحی شد.
قرار بود در سال ۲۰۰۹ میلادی اولین پرواز موشک آنگارا به زیر مدار صورت بگیره.
همکاری ایران با بایکونور
فروردین ۹۵ بود که در جریان سفر نور سلطان نظر بایف، ریس جمهور قزاقستان به تهران، قرارداد همکاری علم و فناوری بین ایران و قزاقستان امضا شد.
همکاری دو کشور در بخش هوافضا شامل به کار گیری زیرساخت ها و پایگاه‌های فضایی و رد و بدل کردن تجربیات در بخش پرتاب ماهواره بین وزارت پیشرفت و سرمایه گذاری قزاقستان و مرکز ملی فضایی معاونت علمی و فناوری میشه.
