کامل ترین مجموعه فرهنگ لغت کوچه بازاری مردم ایران قسمت سیزدهم

آستین از دهان برداشتن(خندیدن)
آتش بی‌دود-آفتاب-غضب

 

چوروک افتادن-چین پیداکردن چیزی

 

ازرق-چشم زاغ

 

ریز بین-نکته سنج-بسیار دقیق-باریک بین

خوش محضر-شیرین سخن-خوش مجلس
دست و پا توی هم رفتن-بی پول شدن-گرفتاری مالی پیدا کردن

در رفتن سخن از دهن-سخنی بی اراده گفتن

در هم و بر هم-آشفته-پریشان-آمیخته
دس دسی-خطابی همراه با دست زدن به کودکان نوپا

ریش کسی سر بالا رفتن-به مرگ نزدیک بودن کسی

ریز بافت-پارچه یا فرش طریف

درجه-تب سنج-مرتبه ی نظامی

چینه-دیوار گلی
خوش ظاهر-دارای ظاهر آراسته-کنایه از بدجنس

حدس زدن-پنداشتن-گمان کردن

چشم و دل سیر-کسی که به مال و منال دنیا بی اعتنا است
خود را به شغال مردگی زدن-خود را مظلوم وانمود کردن
الف کوفی(چیز کج، آلت تناسلی)

دوا دادن-دوا خوراندن-مسموم کردن-مشروب خوراندن

خشک و خالی-مختصر و ناچیز

تو کَت کسی نرفتن-زیر بار نرفتن-نپذیرفتن

تیغه-هر چیزی که مانند تیغ باشد-دیوار نازک

خرده قرض-بدهی اندک

حاج خانم-عنوان احترام آمیز برای زنان مسلمان سالمند

زانویی-زانو
پدر در آوردن-سخت انتقام گرفتن-گوشمالی دادن
درق درق-صدای خوردن دو چیز سخت به هم

ادا اصول-ادا اطوار

بش باد-حقش باشد-هنگامی که کسی به دشمنان دین لعنت بفرستد-شنوندگان این جمله را می گویند.

چک و چیل-لب و لوچه

ابوقراضه-ابوطیاره

زبانی-شفاهی

دوش فنگ-نهادن قنداق تفنگ در کف دست و لوله ی آن بر دوش

بی شوخی-جدا-بدون شوخی

آتش به گور کسی باریدن-پس از مرگ دچار عذاب شدن

 

 

تور خوردن-برخورد کردن-به پست کسی خوردن

باد گلو زدن-آروغ زدن

چرک-کثیف

زبیل-آشغال-زباله
تشریف داشتن-حضور داشتن

رنگ گذاشتن و رنگ برداشتن-رنگ به رنگ شدن

جواب گو-مسئول-آن چه یا آن که با امری مقابله می کند

ترشرویی-بد خویی-اخمو بودن

 

تار-از محلی راندن
از بیخ(یکسره، به‌کلی، کاملن)

جاصابونی-ظرفی که صابون را در آن می گذارند

جزوه کش-کسی که در مجالس ترحیم جزوه های قرآن را پخش می کند

تقدس مآبی-خود را به دروغ پارسا و پرهیز کار وانمود کردن

خانه خانه-سوراخ سوراخ-شطرنجی

آویزان کسی شدن-طفیلی کسی شدن
بُرد-قدرت پرتاب-پیروزی بر حریف

افقی برگشتن(شهید شدن و روی دست‌ها تشییع شدن)
توی هم لولیدن-با هم و کنار هم ایستادن و حرکت کردن

پر گو- پر چانه

چشم و دل کسی دویدن-حریص بودن

پشت پا زدن به چیزی-چشم پوشی کردن از چیزی

پهلو گرفتن کشتی-به ساحل رسیدن و ایستادن کشتی

 

دو جین-دوازده تا

پیش دستی کردن-سبقت گرفتن در انجام کار

بُراق شدن-با خشم و غضب با کسی برخورد کردن

جان کسی را به لب آوردن-سخت آزار دادن-به کسی انتظار دراز دادن

از خجالت کسی در آمدن(محبت کسی را جبران کردن)

جوز علی-نامی با تحقیر برای صدا زدن کسی
برادر زاده-فرزند برادر

خرج از کیسه ی خلیفه کردن-از مال دیگران خرج کردن

بابت-مورد-زمینه-موضوع
 

آمد داشتن-فرخنده و میمون بودن

راسته کردن-حساب گِرد کردن اعداد
خیک آسمان پاره شدن-کنایه از بارش تند و سیل آسا

زیر و زبر گذاشتن-اعراب گذاشتن بر حروف

چرند و پرند-پرت و پلا-حرف های مزخرف

جفتک چارکش زدن-کنایه از جفتک زدن

خر کسی را نعل کردن-رشوه دادن-سبیل کسی را چرب کردن-راضی کردن

رده-حرف زشت یا نامربوط

دم کوتوله-کوتاه قامت-چیز کوچک

پلاسیده-پژمرده-چروکیده

حی و حاضر-آماده

زیادی کردن-زاید بودن-غیر لازم بودن

دس دسی-خطابی همراه با دست زدن به کودکان نوپا

دور افتادن-نزد این و آن رفتن-با هر کسی دیدار کردن

از جا پریدن-یکه خوردن-عصبی شدن

بند شدن در جایی-قرار یافتن-ساکن شدن-آرام گرفتن

خانه آبادان-عبارتی به عنوان سپاس

بند کشی-پر کردن درزهای آجرها و سنگ ها با سیمان و ساروج

پا به راه-سر به راه-آدم اهل و درست و حسابی

زیر دست-تابع-فرمان بردار

 

بخت برگشته-تیره روز-سیاه بخت-بیچاره

حلاجی کردن-بررسی کردن-به تفصیل توضبح دادن

آواز دادن(خواستن)

آمد داشتن-فرخنده و میمون بودن
اجل‌برگشته-کسی که مرگ به‌سراغش آمده

در پوست نگنجیدن از خوش حالی-از شادی سر از پا نشناختن-بسیار شاد بودن

این دست و آن دست کردن-وقت تلف کردن-وقت کشتن-به عقب انداختن

انگشت‌پیچ(نوعی گز رقیق)

دروازه-دروازه مانندی در دو سوی میدان فوتبال-گُل

 

ریغ زدن-خراب کردن-کثافت کاری کردن

به تته پته افتادن-به لکنت زبان افتادن
خیت کردن-شرمنده کردن-کنفت کردن-بور کردن

خشتک پاره کردن-قیامت به پا کردن-داد و بی داد کردن-رسوا کردن-شدت عمل نشان دادن

زیر کاسه نیم کاسه داشتن-مکر و حیله ای در کار داشتن

چُسک-دمپایی-کفش سبک و راحت

پر و بال-امکان-فرصت
پاپوش درست کردن-پرونده درست کردن- توطئه کردن
 

آمیزقلمدون-میرزا‌بنویس-کاتب

با دست و پا-آدم زرنگ

زن ذلیل-مردی که مطیع محض زنش است

انگشتر پا-چیز بی‌ارزش

تکیه-محلی برای روضه خوانی-پشت به چیزی دادن

برادر دینی-هم کیش-هم مذهب

زنده بلا، مرده بلا-کسی که هم در زندگی و هم پس از مرگ موجب زنج و آزار مردم است

ازقحطی‌درآمده(گرسنه‌چشم، آدم ندید‌بدید)

آسیاب‌گردان(کسی که به‌خوبی از عهده‌ی کارها بر می‌آید)

 

از جگر گذشتن-نامردی کردن

به حرف کشیدن- به حرف آوردن کسی
پا اندازی-واسطه ی اعمال نامشروع شدن-جاکشی

چشم، کرایه خواستن-کار کودکی که هر چه ببیند بخواهد

روی هم گذاشتن چشم-بستن چشم-خوابیدن-گذشت کردن-صرف نظر کردن

 

اسب چوبین-تابوت

رگ خواب-نقطه ی ضعف-راه تسلط بر کسی

 

اُق زدن-بالا آوردن

خوش لباس-نگا. خوش پوش

ته چک-بن چک-بنجاق-بخشی از دسته چک که پس از جداکردن چک باقی می ماند

چاقالو-چاق-فربه

خدا به دور-پناه بر خدا

زنبور زدن-نیش زدن زنبور

بود و نبود-آنچه می تواند وجود داشته باشد-مال و منال-همه ی دارایی
به له له افتادن-از شدت تشنگی مانند سگ زبان خود را از دهان خارج ساختن

بز گرفتن-جنس ارزان و پر سود گیر آوردن

بیل را پارو کردن-در کاری ناشیگری محض کردن

چاک دادن-شکافتن-پاره کردن

دود و دم داشتن-بساط چای و قلیان یا تریاک گستردن

دور اندیشی-پایان نگری-عاقبت اندیشی

آفتابی شدن-پیدا و آشکار شدن-بیرون زدن آب قنات

از پارو بالا رفتن پول-ثروت بسیار داشتن

برآورد-تخمین

حرف تو حرف آوردن-سخن کسی را قطع کردن-مطلب دیگری را پیش کشیدن

اصل‌ کاری(مهم‌ترین چیز یا شخص)

چوب رخت-چوبی افقی که جامه را بر آن می آویزند

دست کسی آمدن-آگاهی پیدا کردن-فهمیدن-بو بردن
اجباری بردن-کسی را به خدمت سربازی بردن

این خط و این نشان-عبارتی تهدیدگونه برای منع کسی از چیزی یا انجام کاری-نگویی که نگفتم.

رضا ترکی-پارچه ی ابریشمی یزدی که در مشهد به آن علی شیر خدا می گویند.

رو دستی-نوعی دستکش-ضربه ی روی دست-حقه-کلک

برهوت-غیر مسکونی-خشک و بی انتها

دندان شکن-قاطع-محکم
داد سحن دادن-سخن رانی کردن-پر حرفی کردن-حق مطلب را ادا کردن

درگیری-گرفتاری-نزاع-جنگ

زوزه کشیدن-آواز برآوردن

جل و پلاس-اثاثیه ی ناچیز و کم بها

 

پر کسی به پر کسی گرفتن-برخورد مختصری با کسی داشتن

جَخ-تازه-هنوز-فوقش

 
پشت دستی زدن-برای تنبیه به پشت دست بچه زدن

دست روی دست گذاشتن-وقت گذراندن-به کاری دست نزدن

زبر-خشن-غیر لطیف

چشم کسی را دزدیدن-هنگام غفلت کسی کاری را انجام دادن یا چیزی را برداشتن

 

پَخ خوردن-تیزی چیزی

 
آب و خاک(میهن، دیار)

 
زاغه-جای نگاه داری گاو و گوسفند-حانه ی بسیار محقر-انبار مهمات

دان دان شدن-دانه بستن عسل و شیره و روغن و مانند این ها

اقبال کسی به برج ریق بودن(بداقبال بودن)

بد جنس-بد ذات-بد نهاد-فرومایه

زاغول-دارای چشمان آبی رنگ

 

 
پشت بشقاب کشیدن-تهدید کردن به قطع کمک
بچه پس انداختن-فرزند به دنیا آوردن

زیر گرفتن-زیر کردن

بند کردن-محکم کردن

رکابی-دارای رکاب-پیاده ای که به دنبال سواری بدود

 

خارش گرفتن-به خارش افتادن بدن

جِغله-آدم کوچک و ریزاندام ولی زرنگ و ناقلا

انگشت به دهان-حیرت‌زده-سرگشته

 

حساب باز کردن-افتتاح حساب بانکی
دستی پز-نانوایی که در خانه نان می پزد

بله قربان گفتن-تملق بیش از حد گفتن

خیسیده-چیزی که آب در آن نفوذ کرده است

تنگ شدن خلق-عصبی شدن-بی حوصله شدن-خشمگین شدن

بروز دادن-فاش کردن-آشکار ساختن-لو دادن

 
چاقوکشی-عربده کشی و حمله با چاقو
 

زانو-قطعه ی استوانه ای با زاویه های گوناگون برای تغییر مسیر لوله یا گرفتن انشعاب

چشم کردن-چشم زدن

اهل بیت-اهل خانه-خانواده

بد اخم-عبوس و ترشرو

دست و دل باز-بخشنده-جوانمرد

خش افتادن-خراش افتادن

پیر هافهافو-سخت پیر-پبری که دندان هایش ریخته است

خر پول-دارای پول زیاد-تروتمند

پرس و جو کردن-پرسیدن-خبر گرفتن

خروار-کنایه از مقدار زیاد

پُکیدن-ترکیدن

چاشنی-آن چه که برای به تر کردن مزه ی غذا در آن می ریزند-آن چه که برای منفجر شدن در چیزی کار می گذارند

الو گرفتن(آتش گرفتن، (کنایه از شدت خشم و عصبانیت))

بله قربان-در حالت احترام در جواب مثبت می گویند-مجازا به معنی تملق است

 

 

چشم کسی را خون گرفتن-سخت خشمگین شدن

پدر مرده-یتیم-خطابی به هنگام خشم مانند پدر آمرزیده یا ننه مرده

آن‌ها را خانم زاییده، ماها را کلفت؟-چرا آن‌ها را بر ما ترجیح می‌دهند؟ چرا به ما اجحاف می‌کنند؟

از سکه افتادن-ار رونق افتادن-از دست دادن زیبایی

پاپوش درست کردن-پرونده درست کردن- توطئه کردن

حبه ی انگور-دانه ی انگور
از خیر چیزی گذشتن-از چیزی صرفنظر کردن

جهنم دره-جای نامناسب و عذاب دهنده

پیراهن بیش تر پاره کردن-بیش تر تجربه داشتن

رنگ نداشتن حنای کسی-اعتباری نداشتن حرف یا عمل کسی

دست بلند کردن-بالا بردن دست به نشانه ی آمادگی پاسخ گویی-اعلام رای و نظر
زیر رکاب کشیدن کسی-کسی را مطیع و تابع ساختن

 

آمد نیامد-فرخنده بودن و نبودن
بی نمک-نچسب-لوس-ننر-بد ریخت-بدون ملاحت

 
انگشت‌پیچ-نوعی گز رقیق

 

زلف گذاشتن-موی خود را بلند کردن

پا روی دم سگ گذاشتن-خشم شخص پستی را برانگیختن

چشم کسی راه کشیدن-خیره ماندن به جایی و پلک نزدن

خاصه خرجی کردن-استثتا کذاشتن-تبعیض قایل شدن
دست کسی به دهانش رسیدن-از تهی دستی بیرون آمدن-محتاج نبودن

تخم حرام-حرام زاده-شرور-شیطان

آن سرش ناپیدا بودن(برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود)

آل(موجودات افسانه‌ای مانند جن و غول)

خشتک پاره کردن-قیامت به پا کردن-داد و بی داد کردن-رسوا کردن-شدت عمل نشان دادن

از زورِ-از شدت-از بسیاری

از خود در آوردن-دروغ‌پردازی کردن

این سفر-این بار
به خشت افتادن-متولد شدن-به دنیا آمدن

 

فرسوده و خراب شدن

 

بسم الله-جمله ای که هنگام آغاز به کاری و یا به هنگام تعجب و حیرت می گویند-بفرمائید ! این گوی و این میدان

اله و بله کردن(لاف زدن، چنین و چنان گفتن)

از کیسه شدن(هدر شدن، ضرر کردن)

خاور زمین-قاره ی آسیا
جاشو-باربر

دوختن چشم-زل زدن-با دقت چیزی را نگاه کردن
خاله وارَس-آدم فضول
پیاله فروش-میخانه چی

خواب دیدن برای کسی-نقشه کشیدن برای استفاده یا کوبیدن کسی

دست و پا پنبه ای-دست و پا چلفتی-بی عرضه-بی دست و پا

افتادن بچه(سقط شدن جنین)

جسته گریخته-گاه گاه-اتفاقی

دم ِ بخت-دختری که به سن ازدواج رسیده است

جنس-کالا-کالای قاچاق-مواد مخدر مانند هرویین-تریاک و مانند آن ها

 

از دور دستی برآتش داشتن-آشنایی سطحی و ناکافی با چیزی داشتن

پیچاندن کسی-کسی را گرفتار درد سر کردن-کسی را سوال پیچ کردن

در دست-آماده-حاضر

ته صدا-صدای خوش ولی کم مایه

جای پا-اثر-نشانه-رد
خلاص کردن-تمام کردن-کشتن
آی زرشک-آی زکی

پشت نویسی-نوشتن در پشت سند یا حواله برای انتقال آن به دیگری
الف-قاچ خربزه و از این قبیل-بچه‌ی کوچک-سیخ-راست
آفتاب به آفتاب(هر روز)

زجرکش کردن-به زجر و شکنجه کشتن

روی کسی را به زمین انداختن-درخواست کسی را رد کردن

 

جنس-کالا-کالای قاچاق-مواد مخدر مانند هرویین-تریاک و مانند آن ها

چیزی-فاصله ای-راهی-زمانی

جگر پاره-فرزند-جگر گوشه

خواری و زاری-پریشان حالی

 
پا منبری کردن-دنبال حرف کسی را گرفتن-درباره ی سخن کسی توضیح دادن
دنباله رو-پی رو-مقلد

اُتُل(شکم، اتوموبیل)

 

از دماغ کسی در آمدن(شادی و نشاطی را با اندوه و رنج تاوان دادن)

آتو-بهانه-دستاویز-نقطه‌ضعف

زاییدن زیر کاری-کاری را به دلیل دشواری به پایان نرساندن

بی ملاحظه-بی توجه-بی پروا

بابا ماما-همه کاره ی محل-بزرگ لوطیان

بخیر و خوبی-صحیح و سالم-بسلامتی

تپق زدن-بیرون شدن بی اراده ی کلمه از زبان-چیزی جز مقصود گفتن

خودداری-امتناع-خویشتن داری-شکیبایی

رو دست زدن-فریب دادن-خام کردن

جسته دوزی-نوعی دوختن

الف به خاک کشیدن(خجالت کشیدن)

دست بردار-دست بردارنده-ترک کننده

بچه پس انداختن-فرزند به دنیا آوردن

جز و ولز-نگا. جز و وز

حرص گرفتن-ناراحت شدن-لج کردن

 

آب دادن بند-خود را لو دادن-فرصت را از دست دادن

جان کسی را به لب آوردن-سخت آزار دادن-به کسی انتظار دراز دادن

خشکی-انعطاف ناپذیری-سخت گیری-حالت پوستی که آب و چربی خود را از دست داده است

زبان باز-کسی که با چرب زبانی به مقصود خود می رسد

زر زدن-دری وری گفتن-گریه کردن

پس کله ی کسی زدن-کسی را به کاری واداشتن

جوش آمدن-به خشم آمدن-کج خلقی سخت کردن
چاخان-دروغ-دروغگو-چرب زبان

پر روده-پرچانه-روده دراز

بد مصب-بد مذهب-لاکردار-بی مروت

این تو بمیری از آن تو بمیری‌ها نیست(از این گرفتاری به‌سادگی دفعات پیش رها نمی‌توان شد)

ذوق کردن-خوش حال شدن-شاد شدن

تو خط چیزی بودن-در کاری وارد بودن-در کاری تحقیق کردن

چُسَکی-کم دوام و سرهم بندی شده

تاریخچه-تاریخ مختصر

 

اداره بازی-پرداختن بیش از حد به تشریفات زاید اداری

ادا در آوردن-مسخرگی کردن-تظاهر کردن-تقلید کردن

دَدَر-بیرون-کوچه
البرز-بلندقامت-دلیر

پایان نامه-رساله ی پایان تحصیل

زیگزاک-خط شکسته-کنگره دار

آفتاب گز کردن(ولگردی کردن)

ختنه سوران-جشنی که به هنگام ختنه کردن نوزاد پسر بر پا می کنند

چای کار-کشت کننده ی چای

 

بازار سیاه-جایی که در آن اجناس غیر قانونی و گران می فروشند

ژاندارمری-نهادی که عهده دار حفظ نظم و قانون در بیرون از منطقه های شهری است

رودل کردن-به سنگینی معده دچار شدن